Rekreasyon araştırmaları için temel bir değişkenin kavramsal ve operasyonel tanımlarıyla sunumu ve geleneksel ön kabullere yönelik eleştirel sınamalar

Abstract

Geçmiş literatür genel olarak incelendiğinde; rekreasyon ve turizm kavramlarının her ikisinin de, boş zamanda, gönüllük esasıyla yapılan ve bireyin olumlu kendilik haline (mutlu olma, stresten uzaklaşma, kafa dağıtma ve eğlenme) ulaşma amacıyla yaptığı faaliyetlere işaret ettiği görülmektedir. Bu haliyle turizm ve rekreasyon kavramlarını birbirinden ayırmak güçtür ve bu ayrım konusunda ampirik bir çalışma bulunmamaktadır. Bunun sebebi; rekreasyonun literatürde bir kavram (concept) olarak tanımlanması ve bu tanımın bir araştırma yapısı (reserach construct) formuna uygun olmaması olabilir. Bu tezin temel iddiası; yenilenmenin ayrık bir bilimsel yapı (distinctive construct) olarak betimlenebileceği ve bir değişken olarak ölçülebileceğidir. Bu iddiadan hareketle tezin temel amacı; rekreasyonu kavramsal ve operasyonel düzeyde ayrık bir yapıda betimlemektir. Tezin diğer amaçları; rekreasyonun, turizm, boş zaman, gönüllük ve bireyin kendilik haliyle olan ilişkilerini incelemektir. Tezde bir yapı olarak rekreasyon `yenilenme` olarak etiketlenmiştir.Araştırmada dört ayrı saha çalışması gerçekleştirilmiş, toplamda üç ayrı şehirden 735 katılımcıyla görüşülmüştür. Sürecin sonunda psikometrik nitelikleri bakımından tekrarlı sınamalara tabi tutulmuş, güvenilirlik ve geçerlilik bakımından araştırmacılara önerilebilecek bir `yenilenme` ölçeği geliştirmiştir. Tezin özgün katkısı, yeni bir yapı önermesi ve bu yapıya ilişkin ölçeği beraberinde sunmasıdır.Yeni geliştirilen ölçek kullanılarak yapılan araştırmanın bulguları; yenilenmenin turizmden farklı bir yapı olmakla birlikte, tıpkı turizm gibi bireyin kendilik haliyle ilişkili olduğunu göstermektedir. Bulgularda dikkat çekici olan; turizm boş zaman ön koşuluyla ilişkili olmakla birlikte, yenilenmenin boş zamandan bağımsız gerçekleştirilebilmesidir. Bu haliyle; bireyin yenilenme faaliyetlerini boş zaman ve mekân ön koşullarından bağımsız gerçekleştirebilmesi, olumlu kendilik haline destek vaadinde olan turizm için yenilenmeyi önemli bir rakip haline getirebilir. Anahtar kelimeler: Rekreasyon, Yenilenme, Ölçek Geliştirme, Değişken Yapılandırma

An overview of previous literature shows that tourism and recreation activities both performed `voluntarily`, requires `free time`, and aims to stimulate participants' `positive self state`; such as happiness, escape from negative stress, relaxation and fun. These mutual implies of two concepts cause separation and comparison difficulties and there exists no empirical performance for this purpose. Lack of empirical research on this subject may be caused from the absence of scientifically constructed `distinct` conceptual and operational definitions of recreation, which is the main motivator of this study. By constructing distinctive conceptual and operational definitions of recreation; relations with, tourism, free time, voluntariness and positive self state may be empirically explored, which are the sub motivators of this study. Research data; which collected from 735 conveniently determined participants from 3 different cities by performing 4 field studies, were repeatedly tested to compare and confirm psychometric qualities of constructed Re-creation scale and propose an empirically supported conceptual framework. Further analyses have indicated that; tourism and Re-creation both contribute to participants' `positive self state`, but tourism requires `free time` while Re-creation can be truly performed without this prerequisite. The unique contribution of this study to research field is; proposing a complete new construct, namely `Re-creation`, with both conceptual and operational definitions. Researchers interested in tourism and recreation, may safely introduce Re-creation variable and scale to further research designs. This research notes that; although tourism activates and Re-creation both related to positive self state, Re-creation can achieve this without free time prerequisite. This may make recreation a strong competitor to tourism.Key words: Recreation, Re-creation, Scale Development, Variable Construction