The posture verb dur- `stand` in Turkish: A corpus-based cognitive semantic study

Abstract

Konumlama eylemleri, insan bedeninin aldığı şekli tanımlamaktadır. Her bir konumlama türü ile bağdaştırılan çeşitli özellikler vardır ve diller, konumlama eylemleri temel anlamlarından sıyrılıp anlam genişlemesine doğru giderken bu özelliklerinden yararlanırlar. Bu özelliklerin tanımlanması, konumlama eylemlerinin çokanlamlılık, dilbilgiselleşme ve deyimsel ifadeler gibi farklı çalışma alanlarındaki dilsel kullanımlarının kavranmasına bağlıdır.Çalışmanın amacı, betimleyici ve bilişsel bir bakış açısıyla, derlem temelli bir yöntem izlenerek dur- konumlama eyleminin öntip anlamlarının yanı sıra anlam genişlemesine uğrayarak kazandığı diğer anlamlarını, birlikte kullanıldığı sözcüklerle oluşturduğu örüntüleri ve dilbilgiselleşmiş kullanımlarını, bağımlı dizinler aracılığıyla belirleyip dil kullanıcılarının zihninde nasıl temsil edildiklerini kavramlaştırma, imge şema ve alan gibi kavramlar aracılığıyla ortaya koymaktır.Giriş bölümü çalışmanın genel çerçevesini çizmekte ve araştırma soruları, hipotezler, problemin önemi ve amacı ve çalışmanın sınırlılıklarını içermektedir.İlk bölüm, bilişsel dilbilim, derlem, çokanlamlılık, dilbilgiselleşme, ve konumlama eylemleri gibi birçok farklı alanın kuramsal çerçevesini sunmaktadır. Konumlama eylemleri üzerine, bilişsel dilbilim, özellikle de bilişsel anlambilim alanında yapılan çok sayıda çalışma tanıtılmıştır.Yöntem bölümünde, çalışmanın veritabanı üzerinde durulmuştur. Veri sağlama teknikleri, bağımlı dizinlerin sınıflandırma ve çözümlenme aşamaları verilmiştir.Üçüncü bölümde, veri nicel ve nitel şekilde analiz edilmiştir. Nicel analizde, dur- eyleminin Türkçe Ulusal Dil Derlemi tanıtım sürümündeki farklı kullanım ve anlamlarının ham sıklıkları sıralanmıştır. Nitel analiz kısmında ise, eylemin farklı anlamları, bu anlam genişlemelerinin altında yatan faktörlere odaklanarak sınıflandırılıp çözümlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise, konumlama eylemi dur-'un dilsel özellikleri, farklı anlamları ve kavramlaştırma örüntüleri ile ilgili elde edilen sonuçlar sunulmuştur.Anahtar Sözcükler: Konumlama eylemleri, dur-, bilişsel dilbilim, derlem dilbilim, çokanlamlılık

Posture verbs describe the way in which one's body is positioned. There are many miscellaneous properties associated with each of the postures and languages exploit the properties of the posture verbs to different degrees in extensions of their basic meanings. An appreciation of these properties is relevant to understanding the linguistic behaviors of the posture verb in various domains of study, e.g., polysemy, grammaticalization, and idiomatic expressions.The purpose of this study is to suggest the central and extended meanings of the posture verb dur- 'stand' and the linguistic context that contributes to its interpretations through thousands of concordance lines from a descriptive, corpus linguistics and cognitive linguistics perspective drawing on concepts such as image schema, domain, and conceptualization to reflect how it is represented in human mind. The introduction section sets a general frame of the study and it includes research questions, hypotheses, purpose and importance of the problem and limitations of the study.The first section presents a theoretical framework of the various domains containing cognitive linguistics, corpora, polysemy, grammaticalization, and posture verbs. A number of studies on posture verbs done from the cognitive linguistic perspective, particularly on cognitive semantics, are introduced.In methodology section, the database is presented. The data collection techniques, the phase of sorting concordance lines, and categorization methods of the concordance lines are revealed. The third section analyzes the data both quantitatively and qualitatively. In quantitative analysis, the bare frequencies of different uses of dur- in TNC-demo version are listed. In qualitative analysis, the various senses of the verb dur- are analyzed and classified. It contains the motivating factors of the extended senses.The final section draws conclusions on usage properties, different senses and conceptualization patterns of the verb dur-.Keywords: Posture verb, dur-, cognitive linguistics, corpus linguistics, polysemy