Edebi metinlerin çevirisinde dilsel, kültürel çokanlamlılıktan kaynaklanan çeviri kayıpları

Abstract

Bilindiği üzere çeviri tarihi içinde çeviri tartışmaları, genelde anlam, dolayısıyla kültür aktarımı sorunu nedeniyle başlamıştır. Çağdaş çeviribilim alanındaki bir çok kuramsal yaklaşımın odak noktasını, anlam-dokusal bir yapı sergileyen kültürün çevrilebilirliği oluşturmaktadır. Bu tartışmalar içinde ise edebi metinlerin çevrilebilirliği/ çevrilemezliği önemli bir yere sahiptir.Edebi metinler, kültürün ve kültürün ortamını oluşturan, simgesel, göstergesel, duygu değeri taşıyan dilin birimleri ile üretilen, kendine özgü dizgesel bir yapıya sahip olan, imalı ve örtülü anlatımların sıkça kullanıldığı, aynı zamanda kültürel yaşamın tinsel özelliğini de içinde barındıran, çağrışımsal özellikteki yapıtlardır. Bu yapıtların en önemli malzemesi ise eğretilemeli bir yapıya da sahip olan dilin kültürelliğidir. Edebi metinler, yazarın özgün düşünsel dünyasının bir ürünü olsalar bile, dilin birimleriyle üretildikleri için ait oldukları kültürün de bir ürünü olmaktadırlar. Genel anlamın ile öznel anlamın iç içe geçmesi, edebi metni anlamsal olarak çağrışımlarla, duygu değerleriyle yükler. Bu oluşum yazarın bireysel dünyasıyla içinde yaşadığı dilin gerilimince biçimlenir. Orhan Pamuk'un `Yeni Hayat` ve Almanca çevirisi olan Ingrid Iren'in ` Das neue Leben` adlı eserinin çeviribilimsel açıdan karşılaştırılması, çeviri tarihinde sıkça tartışılan `çeviride kayıplar` konusuna kuramsal anlamda değil, bu tartışmalara görgün bir araştırmayla katkı sunmak açısından önemli sayılabilir. Kaynak metinde yer alan kültürel, tarihsel ve toplumsal anlam yapılarının erek dilin ortamına aktarıldığı zaman, adı geçen romanın özgün yapısında ne gibi anlam kayıplarının ortaya çıktığı bu çalışmanın başlıca konusudur. Anahtar Kelimeler: Kültür, dil, edebilik, çokanlamlılık, çevrilebilirlik, çevrilemezlik, çeviride kayıp

Bekanntlich begannen Diskussionen über Übersetzung in der Übersetzungsgeschichte über Bedeutung, und so wegen des Problems der kulturellen Übertragung. In der Zeitgenössischen Übersetzungswissenschaft kontzentrieren sich viele theoretische Ansätze über Übersetzbarkeit der Kultur, die eine Sinn- Gefügestruktur besitzt.In dieser Diskussionen haben hat Übersetztbarkeit/Unübersetztbarkeit über literarischen Texte wichtige Plätze.Literarische Texte sind Werken, die mit symbolischen, semiotischen, emotionalen Einheiten der Sprache, die Kultur und das Kulturmedium bildet, gebildeten sind,einzigartige systematische Struktur haben, in denen implizite Ausdrücke immer verwendeten, gleichsfalls kulturellen Leben und dessen geistigen Eigenschaften in sich beinhalten und assoziatives Eigenschaften haben.Wichtigste Material dieser Werken sind kulturelle Eigenschaft der metaphorischen Sprache.Obwohl die literarische Texten ein Produkt des authentischen geistigen Welt des Autors sind, weil sie mit den Einheiten der Sprache gebildet sind, sind sie auch Produkte der Kultur, zu der sie gehört.Wenn allgemeine und subjektive Bedeutung verschmilzt, macht die literarische Texte sinngemäß assoziativ und emotional. Diese Gefüge oder Bildung ausgeprä sich von individueller Welt der Autor und der Spannung der Sprache, in der Autor lebt.Die Vergleichung des Werk `Yeni Hayat` von Orhan Pamuk und dessen Deutsche Übersetzung `Das neue Leben` von İngrid Iren wird nicht nur übersetzungswissenschaftlicher Perspektive kann nicht nur im Rahmen des Thema `Bedeutungsverluste`, die in der Geschichte der Übersetzung immer diskutiert wurde, sondern über wissenschaftlisches Untersuchungen wichtig angegommen werden.Das Haupthema dieser Arbeit ist welche Bedeutungsverluste in originalen Struktur des genannten Roman zustande zu kommen, wenn kulturelle, geschichtliche und geselllscahftliche Bedeutungsstrukturen in Zieltext übertragt werden.Schlüsselwörter: Kultur, Sprache, Literazität, Mehrdeutigkeit, Übersetzbarkeit, Unübersetzbarkeit Bedeutungsverluste in der Übersetzung