Medyalararasılık bağlamında edebiyat uyarlamaları ve bir uygulama: `Gölgesizler`

Abstract

İlk çağlardan günümüze uzanan sanatlar arasındaki etkileşimler, bugün yalnızca sanatlar arasında değil sanatlar ve medyalar arasında da gerçekleşmektedir. 20. yüzyılın ikinci yarısında, sanatlar ve medyalar arasındaki etkileşimler sonucunda geleneksel sanatları ve medyayı kapsayan yeni sanatsal formlar oluşmuştur. Sanatların medyayı malzeme veya ortam olarak kullanmaları sonucunda sanat ve medya arasındaki sınırlar bulanıklaşmaya başlamıştır. Medya kavramının anlamsal alanının genişlemesiyle de, sanatlar birer medya olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada, medyalar arasındaki ilişkileri, geçişleri, birleşmeleri ifade eden medyalararasılık kavramının tarihsel süreç içerisindeki gelişimi irdelenmiştir. Edebiyattan sinemaya yapılan uyarlamalar medyalararasılığın bir alt kategorisi olan medya değişimi açışından değerlendirilmiş, Hasan Ali Toptaş'ın `Gölgesizler` romanından aynı adla sinemaya uyarlanan filmi bu bağlamda incelenmiştir. Her iki medya incelemede, olay örgüsü, öykü, tema, zaman, mekân, kişiler ve romanın üst kurgusu ekseninde araştırılmış, medya değişiminden kaynaklanan zorunlu değişimler saptanmış ve romanın dünyasının sinemanın ifade araçlarıyla nasıl aktarıldığı ortaya konulmuştur.Anahtar Sözcükler: Medyalararasılık, Sanatlararasılık, Medya DeğiĢimi,Edebiyat Uyarlamaları, Hasan Ali ToptaĢ, Ümit Ünal, Gölgesizler

The interartistic interactions ongoing since the early ages take place today not only among arts but also between arts and medias. The second half of the 20th century witnessed the emergence of new artistic forms involving traditional arts and media as a consequence of interartistic and intermedial interactions. The use of media by arts as a material or an environment resulted in the borders between art and media becoming blurred. Thus, the expansion of the semantic field of the media concept led up to the assessment of arts too as a media each. This study addresses the development in historical process of the intermediality concept which expresses intermedial relations, transitions and coalescences. With a review of adaptations from literature into cinema with regards to media change, a subcategory of intermediality, the novel `Gölgesizler` [The Shadowless] by Hasan Ali Toptaş, which was adapted into cinema by the same name, was analyzed in this regard. In the wake of the review, the forced conversions resulted by media change were identified in line with the plot, narration, theme, time, space, persons and metafiction.Key Words: Intermediality, Interartiality, Media Transposition, LiteraryAdaptations, Hasan Ali ToptaĢ, Ümit Ünal, Gölgesizler [The Shadowless]