Doğu Dağlık Kilikia (Olba) bölgesi Hellenistik ve Roma Dönemi tapınakları

Abstract

Kilikia'da, daha çok Doğu Dağlık Kilikia (Olba) Bölgesi'ndeki mimari unsurlar ayakta kalmıştır. Bu bölge içerisinde yer alan Hellenistik ve Roma Dönemi Tapınak'ları, bugüne kadar birçok gezgin ve araştırmacı tarafından incelenmiştir. Fakat son dönemlerde gerçekleşen bilimsel çalışmalar nedeniyle, bu tapınakların yeniden ele alınması gerekmiştir. Tüm bu bilgiler dahilinde, buradaki yapıların sadece mimari ve plan özellikleri incelenmiştir. Burada yapıların mimari ve plan özelliklerinin benzerlikleri ve farklılıkları ele alınmıştır. Ayrıca bölge tapınak mimarisi üzerindeki etkiler ve yerel unsurlar da incelenmiştir. Hellenistik Dönem'e ait beş ve Roma Dönemi'ne tarihlenen yedi tapınak, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bunlar, Zeus Olbios, Çatıören Hermes, Korykion Antron, Yapılıkaya Hermes ve Sulucin; Elaiussa Sebaste Augustus, Diokaisareia Podyumlu/Tiberius ve Tykhe, Seleukeia, Korykos, Olba Akropol ve Kurşun Kalesi Tapınakları'dır.Doğu Dağlık Kilikia Tapınakları'nda üç farklı alt yapı düzenlemesi görülmektedir: Podyumlu, krepisli ve ana kaya. Kaide olarak Attik ve Attik – Ion tip kaideler kulanılmıştır. Başlık ve düzenleri Korinth ve Dor'dur. Ion düzeninde bir tapınak inşa edilmemiştir. Tapınakların plan tipleri peripteros, pseudodipteros, prostylos veya in antis'tir. Ayrıca mağara içerisinde inşa edilen tapınaklar-kutsal alanlar da vardır. Bunlarda Yunan ve Roma Tapınak Mimarisi'nin etkileri görülmemektedir. Muhtemelen yerel bir özellik olan bu unsura ait arkeolojik kanıtlar, Hellensitik Dönem'e aittir. Tapınakların üst yapı elemanları yoğun bir şekilde tahrip görmüş olduğundan günümüze az sayıda veri ulaşmıştır. Bunlardan fascialı - fasciasız ve yazıtlı arşitravlar görülmektedir. Frizler ise bezemeli ve bezemesizdir. Tapınaklar, en erken M.Ö. 3. yüzyılın ikinci yarısı ile en geç M.S. 2. yüzyılın sonları aralığında inşa edilmişlerdir.

There are many architectural remains in Cilicia, mostly in Eastern Rough Cilicia (Olba Territorium) which were studied by travelers and researchers in late 19th Century. Out of these archtitectural remains Hellenistic and Roman temples are very important. Depend on recent studies these temples need to be re-studied. Within all the researches only the architectural characteristics and plan features of these structures have been examined and their similarities and differences have been studied. Moreover, the effects of regional temples and local factors on the architecture have been examined.Five Hellenistic and seven Roman temples are studied in this thesis. These are the tempels of Zeus Olbios, Çatıören Hermes, Korykion Antron, Yapılıkaya Hermes and Sulucin; Elaiussa Sebaste Augustus, Diokaisareia Podyumlu/Tiberius and Tykhe, Seleukeia, Korykos, Olba Akropol and Kurşun Kalesi.In Eastern Rough Cilician Temples, three different substructure embodies can be seen: with podium, with krepis and on bedrock. Attic and Attic-Ionic types were used as bases. The capitals are in Corinthian and Doric order but non of the temples were constructed in Ionic order. Plantypes of temples are peripteros, pseudodipteros, prostylos or in antis. There are also temples as sacral places built in caves. Greek or Roman influence can not be seen in these constructions. Archeological evidences in them are possibly and belong to the Hellenistic Period. Since the elements of the upperstructures are destructed, there is not much data present to research. Among these are architraves are with or without fascia and there are also architraves with inscription. Friezes are ornamental or plain. The temples were built in the second half of the 3rd century B.C as the earliest and the 2nd century A.D as the latest.