İnovasyon, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve işletme performansı ilişkisi: İstanbul`da faaliyet gösteren yiyecek ve içecek işletmelerinde bir araştırma

Abstract

Günümüzde tüketici istek ve beklentileri sürekli değişmekte, rekabet her geçen gün yoğunlaşmaktadır. Çevresel şartların değiştiği ve geliştiği bir ortamda yiyecek ve içecek işletmelerinin ayakta kalabilmeleri, rekabet üstünlüğü elde edip sürdürülebilmeleri ve rakiplerine oranla daha yüksek işletme performansı gösterebilmelerinin temel yolunun inovasyon faaliyetlerine dayandığı söylenebilir. Araştırmanın amacı, yiyecek ve içecek işletmelerinde inovasyon, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü ve işletme performansı ilişkisini ortaya koymaktır. Bu amaçla İstanbul İli'nde faaliyet gösteren Kültür ve Turizm Bakanlığı'ndan turizm işletmesi/yatırımı belgesi almış 153 yiyecek ve içecek işletmesi üzerinde bir araştırma yapılmıştır. Araştırmanın birincil verileri, literatüre dayalı geliştirilen bir anketin kolayda örnekleme tekniği kullanılarak, 2015 yılı Ağustos-Eylül aylarında İstanbul'da toplanmıştır. İnovasyon faaliyetlerinde Günday, Ulusoy, Kılıç ve Alpkan'ın (2011) ve sürdürülebilir rekabet üstünlüğünde Powers ve Hahn'ın (2004) çalışmalarından yararlanılarak yiyecek ve içecek işletmeleri için uyarlanan iki ayrı ölçek kullanılmıştır. İşletme performansı ölçeği Kuşluvan ve Eren'in (2008) çalışmasından alınmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerin yanı sıra faktör analizi, basit ve adımsal regresyon analizlerinden yararlanılmıştır.Yiyecek ve içecek işletmelerinde inovasyonun sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü (R2= 0,492; p<0,001) ve işletme performansını (R2= 0,686; p<0,001) anlamlı ve olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Ayrıca, yiyecek ve içecek işletmelerinde sürdürülebilir rekabet üstünlüğünün de işletme performansına anlamlı ve olumlu (R2= 0,335; p<0,001) etkisi olduğu belirlenmiştir. Farklılaşmanın işletme performansına önemli etkisinin olduğu ve stratejik kararsızlığın işletme performansını olumsuz yönde etkilediği, araştırmanın tespit edilen diğer önemli bulgularıdır. Araştırma sonucunda, kuramsal ve uygulamaya yönelik çıktılar tartışılmış, gelecek araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: İnovasyon, Sürdürülebilir Rekabet Üstünlüğü, İşletme Performansı.

In the modern world, where consumers' demands and expectations constantly change, and global competition increases day by day, it can be stated that the survival of food and beverage businesses along with providing a sustainable competitive advantage and displaying a higher business performance in comparison to the competitors depend on innovation activities. In the research, the relationship between innovation in food and beverage businesses, sustainable competitive advantage and business performance was examined in the sample of 153 food and beverage businesses in Istanbul, which obtained tourism operation/investment license from the Ministry of Culture and Tourism. The primary data of the research were obtained in August-September, 2015, through questionnaire technique, which were prepared by means of nonprobability convenience sampling method. The obtained data were tested through factor analysis, and simple and stepwise regression analysis. As a result of the obtained data, it was found out that innovation in food and beverage businesses had a significant and positive impact on sustainable competitive advantage (R2= 0,492; p<0,001). Additionally, innovation was found out to have a significant and positive impact on business performance (R2= 0,686; p<0,001). Meanwhile, it was ascertained that sustainable competitive advantage in food and beverage businesses had a significant and positive impact on business performance (R2= 0,335; p<0,001). Other important findings of the research included the data that differentiation had a significant impact on business performance, and stuck in the middle had a negative impact on business performance. At the end of the research, theoretical and application-oriented outputs were discussed, and suggestions were provided for further research. Key Words: Innovation, Sustainable Competitive Advantage, Business Performance