İmparatorluktan cumhuriyete tarihsel bir kaynak olarak Türk köy romanında köy ve köylü

Abstract

Köyün ve köylülerin Türk düşünce dünyasında genellikle edilgen bir konumu bulunmaktadır. Klasik Osmanlı dönemine ait metinlerde köylüler ödedikleri vergiler yoluyla devletin bekasına hizmet eden ve bu yüzden korunması gereken bir unsur şeklinde tarif edilmişlerdir. Toplumsal dengeleri bozacağı düşünüldüğü için sınıf veya mekan açısından hareketlilikleri istenen bir durum değildi. Köylülerin 19. yüzyıl öncesi edebi metinlerinde yansımalarının görülmemesi kendilerine biçilen bu edilgen rollerinden kaynaklanmaktadır. Roman türünün görülmeye başlandığı 19. yüzyıldan itibaren karşımıza çıkmaya başlayan köy romanlarında da köylülüğün yorumlanmasında ciddi değişiklikler olmamıştır. 1908 Devrimi'nden sonra gelişen çeşitli halkçı yaklaşımların köylülere gösterdikleri ilgi devleti kurtarma amacından doğup gelişen niteliklere sahipti. Aynı durum köylüleri milletin efendisi ilan eden cumhuriyet rejimi için de geçerlidir. Köylülerin ayaklanmaması veya dönemin popüler komünist hareketlerine bulaşmaması için cumhuriyet rejimi onları köylerinde tutmaya çalışmış ve bu amacı da gözeten uygulamalara girişmiştir. 1950'den sonra görülen köyden kente göç hareketi de düşünsel açıdan büyük bir değişikliğe yol açmamıştır. 1950'li yıllardan itibaren Türk edebiyatında görülmeye başlanan Köy Enstitülü romancıların eserlerinde bile Erken Cumhuriyet Döneminin kentleşmeye kuşkulu bakışının güçlü etkileri bulunmaktaydı. 1960'lı yıllarda gelişen sol akımlar ise köylüleri yapmak istedikleri devrimin öznesi olarak görmemişlerdir. Daha çok kendilerini anlamalarını ve onaylamalarını istedikleri, eğitilmeye muhtaç bir kitle olarak tasvir etmişlerdir. Türk düşünce tarihinde köylülüğe ve kentleşmeye dair farklı yorumlar bu egemen çizginin dışına çıkarak köylüleri özne olarak görebilen aydınlar tarafından geliştirilmiştir.Anahtar kelimeler: Türk Düşünce Tarihi, Türk Aydın Tarihi, Köycülük, Köy, Kentleşme, Köy Romanı.

The village and peasants have usually a passive position in the Turkish World of Thought. The peasants were defined as the elements that serve the continuity of the state through their taxes and thus they should be protected in the texts of classical Ottoman term. Their mobility was not asked in terms of class or location since it was thought that it will unbalance the society. The reason why we could not see the reflection of peasants in pre-19 century literary texts is for their passive roles provided for them. There were no significant changes in interpretation of the peasantry in the village novel that starts to appear as of 19 century when the type of novel has started to be observed. The interest of the populist approaches to peasants after the 1908 Revolution has the characteristics of protecting the state. Same situation is applicable for the republican regime that announces the peasants as the lord of the nation. Republican regime tried to keep the peasants in their villagers for not to revolt or involve in the popular communist movements of that period. The movement of migration from village to cities observed after 1950's did not pave way for a significant change in intellectual manner. There were solid effects of skeptical perspective of novelists from the Village Institute started to be observed in the Turkish literature as of 1950's about the urbanization of the Early Republican Period. Leftist movements developed in the 1960's did not see the peasants as the subjects of the revolution that they wanted to create. They define them as a mass that requires education and understands and approves them. Different interpretations about the peasantry and urbanization in the Turkish world of thought were developed by the intellectuals that treat peasants as the subject by stepping out of the dominant line.Key Words: Turkish World of Thought, Turkish History of Intellectual, Peasantry, Village, Urbanization, Village Novel.