Saraybosna Şer`iyye Sicilleri`ne göre Osmanlı ailesi (1783-1786)

Abstract

Bu araştırmanın en temel amacı, Saraybosna'daki aile yapısını (eş ve çocuk sayısı), evlenme, mehr, boşanma olaylarını, vasî tayin edilmesini, cürm-i cinâyet mevzularını, vakıf ve bunlar aracılığıyla icra edilen faiz uygulamasını inceleyip belirlemektir. Bu amacımıza yönelik olarak da örneklem veri tabanı baz alınarak Saraybosna Şer'iyye Sicilleri'nden istifade edilmiştir. İncelememiz 1783-1786 yıllarını kapsamakta olup iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, Saraybosna kentinin sosyo-ekonomik yaşantısında önemli bir aktör olan yerel ahali ile bunların bıraktıkları tereke ve diğer mahkeme kayıtları tetkik edilerek Saraybosna'nın sosyal yaşantısına dair çözümlemeler yapılmıştır. Böylece Saraybosna'nın aile hayatıyla ilgili bulunan evlenme, mehr tayini, eş ve çocuk sayısı, boşanma olayları, nafaka temini, vasî atama ve cürm-i cinâyet mevzuları hakkında bilgiler sunulmaya çalışılmıştır. Bu sayede Osmanlı Devleti'nin Balkanlar bölgesindeki sosyal hayat ve bu sosyal hayatın ana dayanağını oluşturan aile kurumu hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise, sosyal ve ekonomik hayatta önemli bir konu olan vakıf ve vakıflar vasıtasıyla icra edilen faiz (rıbh) uygulaması hususları aydınlatılmıştır. Bu amacımızı gerçekleştirirken de mevcut siciller içerisindeki vakfiye tahrirlerinden yararlanılmış olunup vakıflar aracılığıyla gerçekleştirilen faizin (rıbh) Saraybosna tebaasınca başvurulan bir yöntem olmasının sebebi ortaya konulmuştur. Ayrıca Saraybosna'daki vakıfların hangi amaçlar (hayrî, ailevî) doğrultusunda kurulduğu ve bu vakıfların sosyal ve iktisadi yaşantıda ne gibi bir fonksiyonunun bulunduğu da belirtilmiştir. Araştırma tekniği bakımından da Osmanlı toplumunu ve Saraybosna kent yaşantısını yakından ilgilendiren önemli hadiseler, diğer kent tarihi çalışmalarıyla karşılaştırma yapılarak irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Aile, evlenme, boşanma, vakıf, faiz (rıbh).Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Doğan GÜN, Tarih Anabilim Dalı, Mersin Üniversitesi, Mersin.

The aim of this research is the most basic family structure in Sarajevo (spouse and children), to marry him, mehr, divorce to be designated vasî, events, cürm-i that got killed about, the Foundation and through them is to determine the interest rate application and enforcement. As for this objective is based on the sample database Şer'iyye Registries have been resigned from the Evil of Sarajevo. 1783-1786 our review of Slovenia consists of two main sections. In the first part, the city of Sarajevo is an important actor in the socio-economic life of local people left them with heirloom and other court records and examine the social life of Sarajevo in the analysis. Thus the marriage with regard to the family life of Sarajevo, determination of the number of children, divorce the wife and mehr events, provision of child support, vasî and cürm-i presented information about the issues that got killed. In this way, the social life of the Balkans and the Ottoman Empire that comprise the main basis of social life the institution made inferences about family. In the second part of this study, is an important topic in social and economic life through the foundations and foundations interest (rıbh) is illuminated by the implementation issues. This purpose can also register while performing counseling available mainly through tahrir happening foundations imposed of interest (rıbh) the reason for the tebaasınca method referenced in Sarajevo. Also what purposes of foundations in Sarajevo (hayrî, regarding the) was established and in accordance with the social and economic life of this Foundation as a function of what is specified. Research technique in Ottoman society and the life of the city Sarajevo, closely related to the work of other city events are important historical comparison made is scrutinized. Keywords: Family, marriage, divorce, the Foundation, the interest (rıbh).Advisor: Asist. Prof. Doğan GÜN, Department of History, The University of Mersin, Mersin.