Araştırma ve geliştirme yatırımlarının firma karlılığına ve piyasa değerine etkisi: Borsa İstanbul üzerine bir uygulama

Abstract

Küreselleşmeyle birlikte ülke sınırları ekonomik anlamda ortadan kalkmış, uluslararası piyasada rekabet artmış ve bu durum firmaların sürekli olarak yenilik arayışı içinde olmalarına sebep olmuştur. Uluslararası sınırların ortadan kalkmasıyla yeniliklerden daha fazla haberdar olan tüketicilerin de bilinç ve beklentisi artmıştır. Firmalar, ürünlerin ve hizmetlerin sürekli ve kısa aralıklarla yenilendiği bu küresel piyasada varlığını sürdürebilmek, var olan konumunu koruyabilmek, büyüyebilmek, verimliliğini arttırabilmek, rekabet edebilmek ve müşteri taleplerini karşılayabilmek amacıyla yeniliğe ve teknolojiye ve dolayısıyla AR-GE faaliyetlerine önem vermiş ve AR-GE yatırımlarını arttırmıştır. Çalışmada AR-GE yatırımlarının firma karlılığına ve piyasa değerine olan etkisini ortaya çıkarmak amaçlanmış olup, çalışma kapsamı ise Borsa İstanbul (BİST30) Endeksi'nde 2010-2018 yılları arasında faaliyet gösteren firmalar olarak belirlenmiştir. Çalışma çerçevesinde AR-GE;AR-GE harcamaları, AR-GE oranı ve AR-GE yoğunluğu ile temsil edilip bağımsız değişkenler olarak belirlenmiştir. Karlılık ve piyasa değeri ise çalışmanın bağımsız değişkenleri olarak belirlenmiş; karlılığı aktif karlılık oranı (AKO), piyasa değerini ise piyasa değeri/defter değeri temsil etmiştir. Yöntem olarak ise panel veri analizi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda AR-GE harcamaları, AR-GE yoğunluğu ve AR-GE oranı değişkenlerinin her biri ayrı ayrı incelendiğinde AR-GE harcamaları ve AKO arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif; AR-GE oranı ile AKO arasında da anlamlı ve negatif bir ilişki tespit edilmiştir. AR-GE yoğunluğu ve AKO arasında ise anlamlı herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Diğer yandan AR-GE harcamaları ve piyasa değeri / defter değeri oranı arasında istatiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiş fakat AR-GE oranı ve AR-GE yoğunluğu ile piyasa değeri /defter değeri oranı arasında herhangi bir ilişki tespit edilememiştir.

With the globalization, the borders of the countries has disappeared economically, competition in the international market increased and this situation led companies to search for the innovation constantly. With the disappearance of international borders, the awareness and expectations of consumers who are more aware of innovations have increased.In this global market where products and services are renewed in short intervals and continuously, companies have given importance to innovation and technology and therefore R&D activities;and increased R&D investments in order to maintain its existence, protect its existing position, grow, increase its efficiency, compete and meet customer demands. In this study, it is aimed to reveal the effect of R&D investments on firm profitability and market value and the scope of the study is determined as companies operating in Stock Exchange Istanbul (BIST 30) Index between 2010-2018.R&D is represented by R&D expenditures, R&D ratio, R&D intensity and these are determined as independent variables.Profitability and market value were determined as independent variables of the study; the profitability ratio was represented by the active profitability ratio and the market value by market value / book value.Panel data analysis was used as the method.As a result of the study, when the variables of R&D expenditures, R&D intensity and R&D ratio were examined separately, it is found that there is statistically significant and positive correlation between R&D expenditures and active profitability ratio but a significant and negative correlation was found between R&D ratio and active profitability ratio. However, no significant relationship was found between R&D intensity and active profitability ratio.On the other hand, a statistically significant and positive relationship was found between R&D expenditures and market value / book value ratio, but no relation was found between R&D ratio and R&D intensity and market value / book value ratio.