Örgütsel adaletin iş performansı üzerine etkisi: Fırın çalışanları üzerine bir araştırma

Abstract

Değişim iş yaşamının vazgeçilmez bir gerçeğidir. Endüstri devriminden sonra kapsamı ve hızı şiddetli şekilde artan değişimler, işletmelerin iş yapış şekillerini etkilediği gibi çalışanları da örgütsel davranış konularında farkındalığı daha yüksek bireyler haline getirmiştir. Örgütsel adalet bu noktada öne çıkan konuların başında gelmektedir. Bilhassa hizmet endüstrisinin rekabet avantajı elde etmesinde en önemli olan fonksiyonlardan birisinin insan gücü olması, örgütsel adalet konusunu, işletme sahipleri için olduğu kadar yönetim alanı başta olmak üzere birçok bilim alanı için de ilgi çekici hale getirmiştir. Yiyecek-İçecek sektörü altında hizmet veren fırın işletmeleri örnekleminde gerçekleştirilen bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. Bunlardan ilki çalışanlarının algıladıkları örgütsel adaletin iş performanslarına etkisini ortaya koymak, ikincisi ise çalışanlarının örgütsel adalet ve iş performansı algılarının çeşitli kategorik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmektir. Anketler aracılığıyla veri toplama süreci, Mayıs 2017-Ekim 2017 tarihleri arasında, kolayda örnekleme tekniğiyle ve yüz yüze temas tekniğiyle uygulanmıştır. 91 işletmeye 1030 anket dağıtılmış olup verilerin analizine kullanılabilir 295 anket ile geçilmiştir. Analiz sürecinde, betimleyici istatistiklere yönelik frekans analizleri, güvenilirlik testi, Doğrulayıcı Faktör Analizi, Bağımsız Çift Örneklem T-testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Post-Hoc Analizi ve Yapısal Eşitlik Modellemesinden (YEM) yararlanılmıştır. Gerçekleştirilen hipotez testleri neticesinde çalışanların algıladıkları örgütsel adalet boyutlarından dağıtımsal ve işlemsel adaletin iş performansı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı (p≥0,05), tek anlamlı değişkenin etkileşimsel adalet olduğu (β0=0,58, p≤0,05) görülmüştür. Gerçekleştirilen fark testleri neticesinde cinsiyete göre örgütsel adaletin tüm boyutları ve iş performansının anlamlı şekilde farklılaştığı, eğitim düzeyine göre yalnızca dağıtımsal adalet algısının anlamlı şekilde farklılaştığı ve gelir düzeyine göre yalnızca örgütsel adaletin alt boyutlarının anlamlı şekilde farklılaştığı anlaşılmıştır (p≤0,05). Bu bulgular neticesinde fırın işletmesi sahipleri ve yöneticilerinin; kişiler arasındaki ilişkilerde adalet ve çalışanlara yönelik tutum ve davranışların nitelikleri noktasında adalet konusuna daha fazla önem vermeleri gerektiği söylenebilir. Ek olarak çalışanların cinsiyet, eğitim düzeyi ve gelir düzeylerinden kaynaklı olarak farklı adalet ve iş performansı algılarına sahip olmalarına neden olan unsurlar anlaşılmalı ve iyileştirilmeye çalışılmalıdır.Anahtar Kelimeler: Örgütsel adalet, İş performansı, Fırın çalışanları, Mersin.Danışman: Doç. Dr. Burçin Cevdet ÇETİNSÖZ, Gastronomi ve Mutfak Sanatları Anabilim Dalı, Mersin Üniversitesi, Mersin.

Change is an indispensible fact of a business life. Changes of which the scope and speed has been increased significantly following the Industrial revaluation, have been affected not only the business manner but also expanded the awareness of the employees on the organizational behavior concepts. Organizational justice is one the leading concept among the major concepts of organizational behavior. Especially, since being one of the most important functions to get competitive advantage of service industry, the issue of Organizational justice has catch the attention of both employees, owners and also variety type of scientific fields, most particularly in the field of administration and organization. The aim of this study which has been carried out in the sample of bakery companies under the food and beverage sector is twofold; first is to investigate the effect of organizational justice on job performance and the second is to search for whether organizational justice and job performance significantly differs according to some categorical variables. Questionnaires involving 20 statements for organizational justice, 4 statements for self-assessment based job performance and 7 statements for categorical statements have been collected between May-October 2017, through convenience sampling and face to face application. As a result of 1030 distributed questionnaires for 91 bakery companies, 295 usable questionnaires have been returned. During the analysis process, descriptive statistics, reliability analysis, confirmatory factor analysis, independent sample t-test, one way variance analysis (ANOVA), Post-hoc test and structural equitation modeling (SEM). As a result of SEM analysis, it is understood that while distributive and procedural justice have no significant effect on job performance (p≥0,05), interactional justice has significant and positive effect on job performance (β0=0,58, p≤0,05). Difference test has revealed that three justice dimensions and job performance differs significantly according to gender variable, whereas only three justice dimensions differs significantly according to level of income. Besides, only distrubtive justice perception differs according to education level of the bakery employees (p≤0,05). As a result of these findings it could be said that both the owner and the manager of the bakeries are supposed put more emphasis on justice in interpersonal relations and justice in the quality of attitude and behaviours towards workers. In addition to this, different justice and job performance perception resulting from some key categorical features resulting such as gender, education level and income level should be better understood and remedy.Keywords: Organizational justice, Job performance, Bakery, Mersin.Advisor: Assoc. Dr. Burçin Cevdet ÇETİNSÖZ, Department of Gastronomy and Culinary Arts, Mersin University, Mersin.