Konfor gıda tüketimi üzerine Mersin`de keşifsel bir araştırma

Abstract

Gıda seçimi ve tüketimi, pek çok faktör tarafından etkilenmektedir. Bu faktörler araştırmacılar tarafından farklı şekillerde sınıflandırılmasına rağmen en kabul gören şekliyle, bireye ilişkin faktörler, gıdaya ilişkin faktörler ve çevreye ilişkin faktörler şeklinde sınıflandırılmaktadır. Bireye ilişkin faktörler içerisinde yer alan psikolojik faktörlerin, bireyin günlük gıda tüketimi üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Bireylerin psikolojik durumlarına göre tükettikleri ve tüketim sonrası psikolojik rahatlık sağlayan gıdalar, konfor gıdalar olarak adlandırılmaktadır. Psikoloji ve dolayısıyla duygu durumunun gıda tüketimi üzerinde etkili olduğu bilgisinden yola çıkan bu tez çalışmasında, Mersin'de yaşayan bireylerin günlük tükettikleri gıdalar, negatif ve pozitif duygu durumlarında tükettikleri gıdalar, nostaljik gıdalar ve demografik özellikler ile gıda tüketim davranışları arasındaki ilişki incelenmiştir. Veriler yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemine dahil olan bireyler yaş ve cinsiyete göre kota örnekleme yoluyla araştırmaya dahil edilmiştir. Görüşmeler, 15 Aralık 2018-15 Mart 2019 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Görüşmeler sonucunda 254 adet geçerli görüşme formu araştırmaya dahil edilmiştir. Verileri değerlendirmede içerik analizi ve ki-kare analizinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, bireylerin günlük gıda tüketimleri `Dört Yapraklı Yonca` modelinde belirtilen gruplara göre dengeli bir dağılım göstermesine rağmen duygu durumlarına göre beslenme tercihlerinin kafein ve karbonhidrat yoğunluklu olduğu görülmüştür. Bireylerin her iki duygu durumunda da; enerji değeri yüksek olan çikolata, cips, künefe, baklava, kadayıf gibi gıdaları tükettiği bulgulanmıştır. Bununla birlikte bireylerin pozitif duygu durumlarında alkol, balık ve kırmızı et tüketme eğilimlerinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Mersin'de yaşayan bireylerin konfor gıdaları incelendiğinde, negatif ve pozitif duygu durumuna göre tüketilen gıdaların hedonik gıda tüketimi ve nostaljik gıdaların sosyal yeme davranışına göre şekillendiği sonucuna ulaşılmıştır. Bireylerin demografik özellikleri ile negatif ve pozitif duygu durumlarındaki gıda tüketim davranışlarına ilişkin sonuçlar incelendiğinde ise cinsiyet, yaş, eğitim durumu ve BKİ (beden kitle indeksi) değişkenlerinin duygu durumuna göre gıda tüketimi üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular, literatüre, bireylere ve uygulamaya yönelik bir takım öneriler geliştirilmesini sağlamıştır.

Food selection and consumption are influenced by many factors. Although these factors are classified by researchers in different ways, the most accepted form is classified as individual-related factors, food-related factors and environmental factors. It is known that psychological factors, which are among the factors related to the individual, affect the individual's daily food consumption. Foods that individuals consume according to their psychological status and provide psychological comfort after consumption are called comfort foods. In this thesis, which is based on the knowledge that psychology and emotion affect food consumption, the daily consumption of individuals living in Mersin, the foods consumed in negative and positive moods, the consumption nostalgic foods and between demographic characteristics and food consumption behaviors were examined. Data were collected through a structured interview form. The individuals included in the study were included in the study by quota sampling according to age and gender. The interviews took place between December 15, 2018 and March 15, 2019. As a result of the interviews, 254 valid interview forms were included in the study. Content analysis and chi-square analysis were used to evaluate the data. According to the findings, although the daily food consumption of the individuals showed a balanced distribution according to the groups stated in the `Four Leaf Clover` model, it was observed that the nutrition preferences according to their moods were caffeine and carbohydrate density. In case of both emotions of individuals; It has been found that it consumes foods such as chocolate, chips, künefe, baklava and kadayıf which have high energy value. In addition, it was concluded that individuals' tendency to consume alcohol, fish and red meat increased in positive emotion states. When the comfort foods of the individuals living in Mersin are examined, it is concluded that the foods consumed according to negative and positive moods are shaped according to hedonic food consumption and nostalgic foods' social eating behavior. When the demographic characteristics of the individuals and the results of food consumption behaviors in negative and positive moods were examined, it was concluded that gender, age, educational status and BMI (body mass index) variables had an effect on food consumption according to mood. The findings have led to the development of a number of recommendations for the literature, individuals and practice.