18. Yüzyılda Çanakkale Boğazı Kaleleri ve Osmanlı Denizciliği

Abstract

Çanakkale Boğazı tarih boyunca önemli bir yere sahip olmuştur. Boğazın stratejik önemini bilen Osmanlılar burada hakimiyet kurmakta geç kalmamıştır. Çanakkale Boğazı'ndaki Gelibolu'nun alınması da bu önemin bir göstergesi olmuştur. Bundan hareketle çalışmamız da öncelikli olarak Osmanlı Devleti'nin Gelibolu Kalesi'ni alması ve Gelibolu'nun Osmanlı deniz üssü olması hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca deniz üssünün İstanbul'a taşınmasıyla birlikte fonksiyon değiştirerek Gelibolu'nun ikmal merkezi konumuna gelmesi de bu çerçevede ele alınmıştır. Çalışmamızda Osmanlı Devleti'nin boğaz koruması ve kontrolü için yapmış olduğu kalelere değinilmekte, özellikle önem arz eden kal'a-i erbaanın ne zaman yapıldıkları ve bu kalelere neden ihtiyaç duyulduğu hakkında bilgiler sunulmaktadır. Bundan hareketle çalışmamızın konusu, 18. yüzyıl kapsamında Çanakkale Boğazı'ndaki kalelerin boğazda yolculuk yapan gemiler için deniz üssü olarak işlevlerinin ortaya konulması şeklinde belirlenmiştir. Bu bağlamda, Çanakkale Boğazı'ndan geçmek için izn-i sefine alan gemiler hakkında bilgiler verilmekte ve boğazda seyahat eden gemilerin kontrollerinin nasıl yapıldığınaaçıklık getirilmektedir.Son olarak donanma gemilerinin Gelibolu'dan barut ve peksimet ihtiyaçlarının nasıl karşılandığı konusuna değinilmiştir.Anahtar kelimeler: Boğaz hisarları, Çanakkale Boğazı, Kilidü'l-bahir, Gelibolu.

The Dardanelles has an important place throughout history. The Ottomans, who knew the strategic importance of the bosphorus, not too late to dominate here. The obtain of Gallipoli the Dardanelles was an indication of this importance. Based on this, our work primarily took the Gallipoli Fortress of the Ottoman Empire and information was given about the fact that Gallipoli was the Ottoman naval base. In addition, when the naval base was moved to Istanbul, the function of Gallipoli became a supply center by changing function. İn this study, the fortresses built by the Ottoman Empire for the protection and control of the Bosphorus are mentioned and information is given about the importance of the kal'a-i erbaa, which are especially important and when these fortresses are needed. Therefore, the subject of our study was determined as the naval base of the fortresses of the Dardanelles in the 18th century as a naval base. In this context, information is previded about the vessels that are allowed to pass through the Dardanelles and clarification of the contrl of ships traveling on the straits. Finally, the issue of gunpowder and rusks needs of navy ships from Gallipoli was discussed.Keywords:Dardanelles, Kilidü'l-bahir, Gallipoli.