Monoamin oksidaz geni polimorfizmlerinin epizodik ve kronik gerilim tipi başağrısı ile ilişkisinin araştırılması

Abstract

ÖZET Moooamin Oksidaz Geni Polimorfizmlerinin Epizodik ve Kronik Gerilim Tipi Başağrısı ile İlişkinin Araştırılması Gerilim tipi başağrısı hastalığı, başağrıları içinde en yaygın olanıdır. Patofizyolojisi henüz tam olarak netleşmeyen bu hastalık, bir ay içindeki atak sıklığına göre iki grupta incelenmektedir. Bir ay içinde 15 'den az atak görülüyorsa, epizodik gerilim tipi başağrısı (EGB), 15'den fazla atak gözleniyorsa, kronik gerilim tipi başağrısı (KGB) olarak isimlendirilmektedir. Epizodik ve kronik gerilim tipi başağrılarının merkezi sinir sistemi ile ilişkili olduğu belirtilmektedir. Merkezi sinir sisteminde, katekolamin tipi nörotransmiterlerin yıkımından sorumlu olan monoamin oksidaz A (MAO-A) ve monoamin oksidaz B (MAO-B) enzimleri, oldukça önemli bir rol oynamaktadır. MAO-A ve MAO-B enzimlerinin, nörolojik birçok hastalığın etyolojisinde yer aldığı bilinmektedir. Monoamin oksidaz A ve B enzimleri, Xpll.4-pll.23'de lokalize olmuş olan, birbirine çok yakın gen bölgeleri tarafindan kodlanmaktadırlar. MAO-A geninin fonksiyonel olarak bilinen en önemli polimorfizmi, promoter bölgedeki 30 bp'lik 'değişken sayıda ardışık tekrar' (Variable Number of Tandem Repeats, VNTR) polimorfizmi olarak bilinmektedir. Monoamin oksidaz B (MAO-B) geni intron 13'de belirlenmiş, G->A dönüşümünün neden olduğu 'tekli nükleotid değişimi polimorfizmi' de, (Single Nücleotid Polymorphism, SNP) bu genin en fonksiyonel polimorfîzmlerinden biri olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmada, MAO-A ve MAO-B genleri polimorfîzmleri ile gerilim tipi başağrısı arasında ilişki olup olmadığı araştırıldı. 120 gerilim tipi başağrılı hasta ve 168 sağlıklı bireyden alman kanlardan, tuz çöktürme yöntemine göre DNA'lar elde edildi. MAO-A genine ait polimorfîzmin alelleri, polimeraz zincir reaksiyonu (Polymerase Chain Reaction, PCR) yöntemi ile belirlenirken, MAO-B genine ait polimorfizmin alelleri PCR ve restriksiyon parça uzunluk polimorfizmi (Restriction Fragment Leght Polymorphism, RFLP) yöntemi ile belirlendi. MAO-A ve MAO-B genleri, X kromozomu üzerinde bulunduğu için, erkek ve bayan bireylerde genotiplendirme ayrı xııayrı yapıldı. MAO-A geni promoter bölgedeki VNTR polimorfizminin epizodik gerilim tipi başağrılı hasta bayan bireylerdeki 1, 3 ve 4 alelleri dağılımı sırasıyla; % 37.1, % 59.5, % 3.4 oranında, kronik gerilim tipi başağnlı bayanlarda % 28.1, % 64.4, % 7.5 oranında, kontrol grubundaki bayan bireylerde ise % 37.9, % 60.1, % 2 olarak tespit edildi. Epizodik gerilim tipi başağrılı erkeklerdeki 1, 3 ve 4 alelleri dağılımı sırasıyla; % 62.5, % 37.5, kronik gerilim tipi başağrılı erkek bireylerde; % 33.3, % 66.7, kontrol grubundaki erkek bireylerde ise; % 32.4, % 67.6 olarak belirlendi. MAO-B geni intron 13 polimorfizminin, epizodik gerilim tipi başağrılı bayan hastalarda G ve A alelleri dağılımı sırasıyla; % 40.5, % 59.5, kronik gerilim tipi başağrılı hastalarda; % 49, % 51 ve kontrol grubu bayan bireylerde; % 39.6, % 60.4 olarak belirlendi. MAOB intron 13 polimorfizminin epizodik gerilim tipi başağrılı erkek bireylerde G ve A alelleri dağılımı sırasıyla; % 25, % 75, kronik gerilim tipi başağrılı erkek bireylerdeki alel dağılımı; % 50, % 50 ve kontrol grubu erkek bireylerdeki alel dağılımı; % 52.8, % 47.2 olarak belirlendi. Elde edilen veriler, istatistiksel olarak değerlendirildiğinde; MAO-A ve MAO-B genlerinin gerilim tipi başağrısı hastalığı ile belirgin bir ilişkisi olmadığı belirlendi. Erkek bireylerin alel dağılımı farklı gibi görünse de, birey sayısı az olduğundan istatistiksel olarak anlamlı bulunamadı. Sonuçta, MAO-A ve MAO-B gen polimorfizmleri ile gerilim tipi başağrısı hastalığı arasında belirgin bir ilişkinin bulunmamasının nedenleri erkek hasta sayısının az olması, başka nörotranmiterlere ait polimorfizmlerin etkili olması olarak düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Monoamin oksidaz A (MAO-A), Monoamin oksidaz B (MAO- B), Epizodik gerilim tipi başağrısı (EGB), Kronik gerilim tipi başağrısı (KGB), Genetik polimofizm. xm

ABSTRACT Investigations on Genetic Polymorphisms of Monoamine oxidase (MAO) in Tension Type Headache Tension type headache (TTH) is the most common disease in the headaches. The pathophysiology of this disease is not clearly known. TTH has two subgroups; episodic TTH and chronic TTH. Episodic TTH occurs in attack-like episodes, mostly lasting a few hours with variable. Its' frequency less than 15 days per months (180 days per year) for 6 mothts. The chronic TTH occurs more than 15 days per months. Episodic and chronic tension type headaches relation with central nervous system. Monoamine oxidase (MAO, EC 1.4.3.4) is an enzyme that has done inactivation of epinefrine, norepinefrine and catecholamines by oxidation. MAO have two izoenzymes that have known MAO-A and MAO-B. MAO enzymes plays an impotant role in many neurologic diseases' ethiology. For this reason, the functional polymorphisms of MAO gene is important as it guides to diagnosis and tratment of illness that related to neurotransmitters. MAO-A and MAO-B enzymes are coded very nearly gene regions. They are coded genes which localized at Xp 1 1.4 - pi 1.23. MAO-A has 30 bp variable number of tandem repeats (VNTR) polymorphism in the promoter region of the gene. MAO-B gene has a single nucleotid polymorphism (SNP) in intron 13, that are caused by T->G transition. İn this study, existence of possible relation between MAO-A, MAO-B polymorphisms and tension type headaches. Blood samples were collected from 120 patients and 168 healthy voulanteers (control group) and their DNAs were isolated following the presipitation in the presence of salts. MAO-A gene alleles were determined using polymerase chain reactions (PCR) methods. MAO-B gene alleles XIVwere determined using PCR and restriction lenght polymorphism (RFLP) methods. MAO-A and MAO-B genes located in X chromosome. So that, genotypes are different for women and men. Based on the 30 bp VNTR polymorphism of MAO-A gene, the distribution of 1, 3 ve 4 alelles were found as, 37.1 %, 59.5 % and 3.4 % in women with episodic tension type headache patients group. Whereas this alleles, distribution in women with chronic headache patients were; 28.1 %, 64.4 % and 7.5 % and the same alleles in women of control group were found as, 37.9 %, 60.1 % and 2 % respectively. MAO-A 30 bp VNTR polymorphism alles were distribution in the men patients with episodic tension type headache. In order 1, 3 and 4 alleles were found as, 62.5 %, 37.5 % and in the men with chronic tension type headache were 33.3 %, 66.7 %, this alleles distribution in men of control group were 32.4%, 67.6 % respectively. MAO-B intron 13 polymorphism distribution of G and A alleles were found as, 40.5 %, 59.5 % in women patients with episodic tension type headache and this alleles in women patients with chronic tension type headache found as, 49 %, 51 %. The control group women alleles were found as 39.6 %, 60.4 %. The alleles of MAO-B (G and A) were distribution in men patients with episodic tension type headache in order, 25 %, 75 %, whereas men patients with chronic tension type headache alleles were 49 %, 51 % and men of control group alleles were found as, 52.8 %, 47.2 % respectively. Despite, the fact that the genotype distribution of MAO-A and MAO-B genes polymorphisms in patients and control group seemed to be different from each other, this difference was not found to be statistically significant. In conclusion, the factors like, less number of men patients, genes of other neurotransmitters that playing role in the ethiology of tension type haedache and estrogen dose may lead to statistically significant data. Key words: Monoamine oxidase A (MAO-A), Monoamine oxidase B (MAO-B), Tension type headache (TTH), Genetic polymorphism. xv