İnme tanısı almış hastalara bakım veren aile üyelerinin bakım verme yükü ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışma, inme tanısı almış hastalara bakım veren aile üyelerinin bakım verme yükü ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacı ile tanımlayıcı ve kesitsel olarak yapılmıştır.Araştırmanın örneklemini, Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi'nin Dahiliye I Servisi, Dahiliye Yoğun Bakım Ünitesi'nde ve Mersin Devlet Hastanesi ile Toros Devlet Hastanesi'nin nöroloji servislerinde inme tanısı ile yatan ve taburcu olan 130 hastanın yakını oluşturmuştur.Araştırmanın verileri ?Kişisel Bilgi Formu?, ?Lawton-Brody Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi?, Barthel İndeksi?, ?Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu? ve ?Bakım Verme Yükü Ölçeği? kullanılarak toplanmıştır.Verilerin değerlendirilmesinde Shapiro-Wilk normal dağılım testi, parametrik veya non-parametrik yöntemlerden; student t testi, Mann-Whitney U testi, one way ANOVA testi, Kruskal-Wallis testi, Pearson korelasyon testi ve Pearson Ki-Kare bağımsızlık testi kullanılmıştır.Araştırmada bakım veren aile üyelerinin yaş ortalaması 46,88±12,60 olup, %32,3'ü 52 ve üzeri yaştadır. Bakım verenlerin %89,2'sinin kadın, %85,4'ünün evli, %87,7'sinin gelirinin giderinden az olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bakım verenlerin %48,5'inin kronik hastalığının olduğu ve %19,2'sinin genel sağlık durumunu ?kötü? olarak algıladığı belirlenmiştir. Aile üyelerinin bakım verdiği inme tanısı almış bireylerin %60'ının tam bağımlı olduğu ve bağımlı olan hastalara bakım veren aile bireylerinin Bakım Verme Yükü Ölçeği puanın da arttığı saptanmıştır (p<0,01).Bakım veren aile üyelerinin çoğunluğunun inme tanısı almış birey ile birlikte yaşadığı ve yarıdan fazlasının bakım alan bireyin çocuğu olduğu belirlenmiştir. Bakım veren aile üyelerinin çoğunluğunun bakım verdiği bireyin giyinmesi ve hareket ettirilmesi konularında, tamamına yakınının ise banyo yaptırılması ve pozisyon değişiminin sağlanması konularında zorlandığı saptanmıştır. Ayrıca bakım veren aile üyelerinin yarısından fazlasının bakım verdiği bireyin beslenmesi, boşaltım gereksiniminin karşılanması ve birey ile iletişim kurma konularında zorlandığı saptanmıştır. Aile üyelerinin %36,9'unun bakım verdiği bireyin bakımında yardım alamadığı belirlenmiştir. Bakımda yardım kaynağı bulunan aile üyelerinin %32,9'unun ise aldığı yardımı ?yetersiz? bulduğu saptanmıştır. Bakım veren aile üyelerinin %42,3'ünün hasta bakımı nedeniyle aile içi ilişkilerinin, %96,2'sinin sosyal ilişkilerinin ve %78,9'unun ise iş yaşamlarının etkilendiği saptanmıştır.Araştırmada bakım verme yükü arttıkça, bakım verenlerin yaşam kalitelerinin düştüğü saptanmıştır (p<0,01). 52 ve üzeri yaşta olan, eğitim düzeyi düşük olan, kronik hastalığı olan, sağlığını ?orta? ya da ?kötü? olarak algılayan, inme tanısı almış birey ile birlikte yaşayan, bakımda yardım alamayan, aldığı yardımı ?yetersiz? bulan, bakım vermede zorlanan, bakım nedeniyle aile içi ilişkilerinin etkilendiğini belirten aile üyelerinin BVYÖ puan ortalamaları yüksek, DSÖYKÖ-KF puan ortalamaları ise düşük bulunmuştur. Tam bağımlı bireylere bakım veren aile üyelerinin BVYÖ puan ortalamaları, yarı bağımlı bireylere bakım verenlere göre yüksek bulunmuştur (p<0,05). Geliri giderinden az olan, kronik hastalığa bağlı özel diyeti ya da yaşam şekli değişikliği olanların DSÖYKÖ-KF puan ortalamaları diğer gruplardan düşük bulunmuştur (p<0,05).

This cross-sectional descriptive study has been done to evaluate the relationship between caregiving burden and quality of life in family caregivers of stroke patients.The sample of this research consists of the relatives of the 130 stroke patients discharged from the Department of Internal Diseases Service I and in the Internal Diseases Intensive Care Unit in Mersin University Health, Research and Practice Centre and in the neurology services of Mersin State Hospital and Toros State Hospital.The data of this research have been collected by using ?Personal Information Form?, ?The Lawton-Brody Instrumental Activities of Daily Living Index?, ?The Barthel Index?, ?World Health Organisation of Life Assessment Short Scale? and ?Caregiving Burden Scale?.In the evaluation of the data, Shapiro Wilk normal disribution test and of the parametric and non-parametric methods; student- t test, Mann-Whitney U test, one way ANOVA test, Kruskal?Wallis test, Pearson Correlation test and Pearson Ki- Square test have been used.In this research, the mean age of the family caregivers was 46,88±12,60 years and 32,3% of them were 52 or above. It has been stated that, of these family caregivers, 89,2% were female, 85,4% were married. And it has also been stataed that 87,7% had lower incomes than their expenses, 48,5% had chronic illnesses and 19,2% perceived their health as ?bad?. It has been reported that 60% of the stroke survivors, of whom the family caregivers were taking care, had total dependency and that as the level of dependency increased, the Caregiving Burden Scale score was higher (p<0.01).The results of the research have shown that the majority of the family caregivers lived with stroke patients and more than half of them were the children of the care-recipients. It has been stated that the majority of the family caregivers had difficulty in dressing and moving the care?recipient and that almost all of them found it very difficult to wash the care-recipient and change their positions. Also more than half of the family caregivers were reported to have difficulty in feeding the stroke patient, meeting their excretion needs and communicating with them. It has also been reported that 36,9% of the family caregivers couldn?t have any support in caring the individuals. Of the family caregivers, who had support, 32,9% of them were reported to define the support that they had as ? deficient?. It has also been stated in the study that the family relationships (42,3%), social relationships (96,2%) and bussiness lives (78,9%) of the family caregivers were affected because of caregiving task.In the research, it has been stated that as the care giving burden increased, the caregivers? quality of life got lower (p<0.01). The mean Caregiving Burden Scale scores of the family caregivers aged 52 and above, having a low education level, having chronic illnesses, percieving their health as ?medium? or ?bad?, living with the stroke survivors, having no support in caring the stroke patients, defining the support that they had as ?deficient?, having difficulty in caring, reporting that their family relationships were affected due to caregiving role were found high and their mean WHOOL-BREF TR scores were found low. The mean Caregiving Burden Scale scores of the family caregivers taking care of the patients with total dependency were found to be higher than those taking care of the patients with semi-dependecy (p<0.05). The mean WHOOL-BREF TR scores of the family caregivers having lower incomes than their expenses, having a special diet because of chronic illnesses or having changes in their life styles were found to be lower than the other groups (p<0.05).