Hemodiyaliz hastalarında ağrı ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, kronik böbrek yetmezliği nedeniyle hemodiyaliz uygulanan bireylerde ağrı ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacı ile tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi'ne kayıtlı 10 hasta, Mersin Devlet Hastanesi'ne kayıtlı 74 hasta, Özel Diamer Diyaliz Merkezi'ne kayıtlı 50 hasta ve Özel Mersin Nefroloji Diyaliz Merkezi'ne kayıtlı 55 hasta olmak üzere araştırma kriterlerine uyan 189 hasta oluşturmuştur.Araştırmanın verileri, hastaların tanıtıcı bilgilerini içeren ?Kişisel Bilgi Formu?, hastaların ağrı durumunu belirlemek amacıyla ?McGill Ağrı Soru Formu? ve hastaların uyku kalitesini belirlemek amacıyla ?Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi? kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 11.5 paket programında Shapiro-Wilk normal dağılım testi, student t testi, one way ANOVA ve Tukey testi kullanılarak değerlendirilmiştir.Çalışma kapsamına alınan hastaların yaş ortalamaları 53,25 olup, %37,6'sı 61 yaş ve üzerindedir. Hastaların %55'i erkek, %67,7'si evli, %51,9'u ilköğretim mezunu, %49,7'sinin geliri giderine denk, %68,3'ü çekirdek aileye sahip, %48,7'si normal kiloda idi. Hastaların %60,3'ünün hastalık süresinin 1-5 yıl olduğu, %92,6'sının başka bir kronik hastalığının da bulunduğu, %72'sinin 1-6 yıl hemodiyaliz tedavisi aldığı, %93,1'ine haftada üç kez hemodiyaliz uygulandığı belirlenmiştir.Hastaların tümünün ağrı deneyimledikleri, %97,4'ünün ağrıya eşlik eden yakınmasının olduğu, hastaların tümünün deneyimledikleri ağrının günlük yaşam aktivitelerini etkilediği ve %57,1'nin hemodiyalizden sonra uyku alışkanlığında değişiklik olduğu saptanmıştır. Hastaların deneyimledikleri ağrı sıklığı arttıkça uyku kalitelerinin düştüğü ve uyku kalitesi bozulan hastaların deneyimledikleri ağrı sıklığının arttığı saptanmıştır (p<0,05). 61 yaş ve üstünde olan, ilde yaşayan, geliri giderine denk olan, başka bir kronik hastalığı olan, kendini ?çok hasta? olarak algılayan, kronik hastalığına yönelik ilaç kullanan, ilaçlarını kullanırken bazen aksatan, ağrıyı gün içinde sıklıkla akşam deneyimleyen, ağrıya eşlik eden yakınması olan, günde üç defa ağrı kesici kullanan, deneyimledikleri ağrı nedeniyle günlük yaşam aktiviteleri'leri etkilenen, hemodiyaliz'den sonra uyku alışkanlığında değişiklik olan, uyku sorunlarıyla baş etmeye ilişkin eğitim alan hastaların Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi ölçek puan ortalamaları ve McGill Ağrı Soru Formu'u ölçek toplam puan ortalamaları daha yüksek bulunmuştur (p<0,05).Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, Ağrı, Uyku Kalitesi, Kronik Böbrek Yetmezliği, Hemşirelik

This study was carried out to define the relationship between the pain and the sleep quality of people who are applied hemodialysis for chronic renal failure. There are 189 patients, who were appropriate for the research, included in this study. 10 of these patients were registered in Mersin University Health Research and Appliance Center, 74 of those were registered in the Mersin State Hospital, 50 of those were registered in the Private Diamer Dialysis Center and the remaining 55 patients were registered in the Private Mersin Nephrology Dialysis Center in Mersin.Several methods are used to gather the data for the research. ?Personal Information Form? was used to collect the introductory information of the patients, ?Form McGill Pain Questionnaire? was used to specify the pain statuses of the patients and ?Pittsburgh Sleep Quality Index? was used to specify the sleep quality of the patients. Collected data was evaluated regarding to the Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) 11.1 package program and Shapiro-Wilk Normality Test, Student t Test, One Way ANOVA Test and Tukey test.The average age of the patients who are included in the study is 53,25 and 37,6% of them are in the age of 61 and older, 55% of them are men, 67,7% of them are married, 51,9% of them are graduated from primary school, 49,7% of them have equal incomes and outcomes, 68,3% of them have immediate family, 48,7% of them have ideal weight. It is determined that %60,3 of them have chronic renal failure for 1-5 years, 92,6% of them have second chronic diseases, 72% of them had 1-6 years of hemodialysis and 93,1% of them have hemodialysis session 3 times a week.Along the patients who are included in the study, all of the patients are reported as experiencing pain and 97,4% of them have also complaints about their pain. All of the patients? Activities of Daily Living are affected by the pain they experience and 57,1% of them are detected having changes in their sleep habits.It is stated that as the pain which is experienced by the patients becomes more common, the sleep quality they have decreases. And as well, they have pain more frequent when their sleep quality is disrupted (p<0,05). Patients that are older than 61 years, live in the city, have equal incomes and outcomes, have second chronic diseases, feel ?very sick?, use drugs for chronic diseases, using drugs deficiently, have pain usually in the evenings, have complaints in addition to the pain, take painkillers 3 times a day, have their Activities of Daily Living affected because of pain, have changes in sleep habits after starting hemodialysis sessions and trained to cope with sleeping problems have higher Pittsburgh Sleep Quality Index average values and Form McGill Pain Questionnaire average values (p<0,05).Keywords: Hemodialysis, Pain, Sleep Quality, Chronic Renal Failure, Nursing