Şizofreni hastalarının ergenlik dönemindeki çocuklarının ruh sağlığını etkileyen etmenler

Abstract

Bu çalışmada şizofreni hastası ebeveyne sahip ergenlerin ruhsal durumunun değerlendirilmesi ve ruh sağlığını etkileyen etmenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, Adana Dr. Ekrem Tok Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi'nde 16 Ocak-1 Haziran 2012 tarihleri arasında yatarak tedavi gören en az bir yıldır şizofreni tanısı almış hastaların çocukları oluşturmaktadır (N=603). Araştırmanın örneklemini; 15-25 yaş arası, psikiyatrik tanı almamış, hasta ile birlikte son bir yıldır aynı evi paylaşan, diğer ebeveyni ya da kardeşlerinde bakım gereksinimi olmayan, bilişsel durumu soruları yanıtlayabilecek durumda olan ve çalışmaya katılmaya gönüllü ergenler oluşturmaktadır (n=117). Araştırmada veriler, ergenlerin tanıtıcı bilgilerini içeren `Anket Formu`, genel ruhsal durum değerlendirmesi için `Kısa Semptom Envanteri` kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde ortalama, standart sapma, frekans, yüzde dağılımları, student t testi, Ki-kare testi, Anova ve post hoc tukey testi kullanılmıştır. Ergenlerin, %29,9'unun şizofreni hastası ebeveyninin bakımıyla ilgilendiği, %53,8'inin yakın çevresinden ya da akrabalarından destek görmediği, % 52,2'sinin hasta olan ebeveyni ile toplum içerisinde dışarda görülmekten rahatsızlık duyduğu ve %32,5'inin sigara ve %12,8'inin alkol içtiği tespit edilmiştir. Ergenlerin anksiyete puan ortalamaları 6,18±5,11, depresyon 7,27±5,75, olumsuz benlik 5,1±5,5, somatizasyon 2.87±3.46 ve hostilite 3,5±2,65, Rahatsızlık Ciddiyeti İndeksi, Belirti Toplamı İndeksi ve Semptom Rahatsızlık İndeksi puan ortalamaları sırası ile 4,7±3,94, 20,93±12,37 ve 1,16±0,41 bulunmuştur. Erkek ergenlerin kızlara göre, tek ebeveynli ergenlerin çekirdek ve geniş aileye göre, sadece babası hayatta olan ergenlerin, ailesini baskıcı olarak nitelendirenlerin, anne babasının geçim durumunu `kötü` olarak nitelendiren ve ara sıra kavga ettiklerini belirten ergenlerin ve babası hasta olan ve evde şiddet uygulayan ergenlerin daha fazla ruhsal semptom gösterdikleri belirlenmiştir. Gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05, p<0.01, p<0.001). Bu sonuçlar doğrultusunda, şizofreni hastası ebeveyne sahip ergenlere şizofreni hastalığı olan bireyin evde bakımı, damgalanma ile mücadele ve madde bağımlılığından korunma yolları gibi konularda hemşireler tarafından eğitimler düzenlenmesi önerilmektedir. Ayrıca hemşirelerin ve öğretmenlerin müdahale ve yaklaşımlarında şizofreni hastası ebeveyne sahip ergenlerin ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyen faktörleri (tek ebeveynli, sadece babası hayatta olan, baskıcı aileye sahip, anne babası geçinemeyen, hasta babası evde şiddet uygulayan ve erkek ergenler) göz önünde bulundurmaları önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Şizofreni hastası, ergenlik dönemi, çocuk, ruh sağlığı, hemşirelik.Danışman: Yr.Doç.Dr. Serpil TÜRKLEŞ, Mersin Üniversitesi, Hemşirelik Anabilim Dalı, Mersin

The aim of this study was evaluation of mental health status of schizophrenic patients' children who are in puberty age and related factors which affect their mental health. This study's populatıon consists of the children of the schizophrenic patients who have been treated with inpatient treatment at least a year in Adana Dr. Ekrem Tok Mental Health Hospital (n=603). This study's research sample consists of the adolescents who are between the ages of 15- 25, didn't get psychiatric diagnose, have been lived with the patient last year, don't have any physical or mental disease that will maket hem indegent to any of the family member, have the mental maturity to answer the asked questions and willing to attend to this study (n=117). The data of this study has been collected by using 'a questionnarie' which consists of the information that introduce us the adolescents and 'a short symptom inventory' for the general mental state evaluation. In data evauation; avarage, standard deviation, frequency, percentage distribution, student t test, chi square test, anova, past hoc tukey test and cronbach alpha coefficient are used.It is confirmed that 29% of adolescents are taking care of their parents who are schizophrenic patients, %53.8 of them don't get support from their relatives or acwuintances, %52.2 of them are disturbed to be seen with their mentally ill parents in public and % 32.5 of them smoke cigarettes, %12.8 of them use alcohol. The mean scores of scales respectively; anxiety was 6,18±5,11, Depression was 7,27±5,75, negative self-perception was 5,1±5,5, somatization was 2.87±3.46, hostility 3,5±2,65, Global Severity Index was 4,7±3,94, Positive Symptom Total was 20,93±12,37, Positive Symptom Distress Index was 1,16±0,41. According to the girls of male adolescents, single parented adolescents were found to have more mental symptoms than the core and extended family. Only adolescents whose father is alive, those who describe the family as oppressive, adolescents who describe their parents' livelihood as `bad` and occasionally fighting, and adolescents whose father was sick and who were violent at home showed more mental symptoms.According to these findings, it is suggested that the nurses should give trainings to the adolescents who have got schizophrenic parents on some topics such as the care of the schizophrenic patients and struggling with stigmatizing and protection of drug addiction. Furthermore, while interferencig and approaching to the adolescents who have got schizophrenic parents, the teachers and the nurses should take into consideration of the factors which affects the adolescents mental health in a bad way.Key Words: Schizophrenic patient, Puberty age, Children, Mental health, NursingAdvisor: Yr.Doç.Dr. Serpil TÜRKLEŞ, Mersin University, Department of Nursing, Mersin