Çoklu ilaç kullanan erişkinlerde tedaviye uyumun hastanın algı, tutum ve davranış özellikleri bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada kronik hastalığı bulunan ve çoklu ilaç kullanan vakalarda tedaviye uyum; hastalık algısı, tutum ve davranış özellikleri bağlamında araştırılmış ve değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme için vakalara Kısa Hastalık Algı Ölçeği (KHAÖ) ve Modifiye Morisky Uyum Ölçeği (MMÖ) uygulanmış ve sonuçlar vakaların farklı sosyodemografik, hastalık ve ilaç kullanım verileri bağlamında karşılaştırılmıştır.Çalışma süresince toplam 159 vakanın verileri toplanmış, bu vakalardan kriterleri karşılayan 146'sının sonuçları analizlere dahil edilmiş ve değerlendirilmiştir. Vakaların 90'ı kadın (%61,6) ve 56'sı erkek (%38,4) idi. Yaş ortalaması 56,1 (±8,2, 28-66 aralığında) olarak bulundu. Vakaların cinsiyet, yaş, medeni durumu, eğitim durumu, birlikte yaşadığı kişi durumu ve kullandığı ilaç sayısı verilerinin ortalama KHAÖ ve MMÖ skorları (MMÖ-motivasyon ve MMÖ-bilgi alt skorları) ile ilişkisi araştırıldı. KHAÖ skorlarının yaş arttıkça azaldığı gözlendi ve bu sonucun istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulundu. Ayrıca kullanılan ilaç sayısı arttıkça KHAÖ ve MMÖ-bilgi skorlarının arttığı, MMÖ-motivasyon skorlarının azaldığı ve bu sonuçlarında istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulundu. Vakaların cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, birlikte yaşadığı kişi durumu ile ölçek skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmedi. MMÖ motivasyon ve bilgi düzeyi ile KHAÖ skorları arasındaki ilişkinin analizinde; düşük MMÖ-motivasyon ve düşük MMÖ-bilgi düzeyine sahip vakaların daha yüksek KHAÖ skorlarına sahip olduğu görüldü ve her ne kadar bir sebep sonuç ilişkisini göstermesede bu ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulundu.Özellikle kronik hastalığı olan vakalarda ilaç uyumunu değerlendirmede KHAÖ ve MMÖ'nin hastalık yönetiminde fikir verebilecek faydalı veriler sunduğu belirlenmiştir. Hedef değerlere ulaşmada sorun tespit edilen kronik hastalıklı vakalarda bu ölçeklerin rutin olarak uygulanarak tedaviye uyumun objektif olarak ortaya konması hastalık yönetiminde zayıf noktaların tespit edilmesini ve müdahale edilmesini olanaklı hale getirecektir.Anahtar kelimeler: çoklu ilaç kullanımı, polifarmasi, tedaviye uyum

ABSTRACTEvaluation of Medication Adherence In Patients Who Use Multiple Medications In The Context Of Illness Perception, Attitude and Behavioral CharacteristicsIn this study medication adherence was searched and evaluated in patients who have chronic disease and use multiple medications in the context of illness perception, attitude and behavioral characteristics. For this purpose Brief Illness Perception Scale (BIPS) and Modified Morisky Scale (MMS) were applied to patients and results were compared with sociodemographic, disease and medication consumption data.The data of 159 patients were collected and data of 146 patients that meet the criteria were included to analysis. Of these 146 patients 90 (61,6%) were female and 56 (38,4) were male. Average age was 56,1(±8,2, range 28-66). The relation between BIPS and MMS scores and data of patients(gender, age, marital status, education status, people living together status and number of medication used) was searched. It was observed that BIPS scores increased with olders ages and this result was statistically significant. Besides, BIPS and MMS-knowledge scores were increased and MMS-motivation scores were decreased with higher number of medication used, and these results were also statsitically significant. There was no statistically significant correlation between scale scores and other data or patients (gender, marital status, education, people living together status). In the analysis of corelation between MMS and BIPS scores it was found that; patients who have higher BIPS scores tend to have lower MMS-motivation and MMS-knowledge scores. Although this corelation is not a causal relationship it was found statistically significant.It was found that BIPS and MMS introduced useful data especially in patients with chronic diseases during evaluation of medication adherence. Applying these scales routinely and making medication adherence more objective at chronic patients whose target values are unsuccessful would facilitate determination and intervention of weak points of disease management.Key words: multiple medication use, medication adherence, polypharmacy