Orak hücreli anemi hastalarında endokrin komplikasyonlar

Abstract

Orak hücreli anemi (OHA) hastalığında endokrin komplikasyonlar nadir görülen, pediatrik dönemde ortaya çıkan, hastalığın kendisiyle veya çoklu kan transfüzyonuna bağlı dokularda oluşan demir birikimiyle ilişkili, erken dönemde tespit ve tedavi edilmediği zaman erişkin dönemde de süregelen hastalıklardır. Bu çalışmada bölgemizde sık görülen orak hücreli anemi hastalığında görülen endokrinolojik komplikasyonların sıklığını ve demir birikimiyle ilişkisini araştırmayı amaçladık.Bu çalışma Mersin Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Hematoloji Bilim Dalı'nda takip ve tedavi edilen orak hücre anemili hastaların anamnez, fizik muayene ve laboratuvar tetkiklerini içeren geçmişe dönük veriler kullanılarak retrospektif yapılmış multiparametrik bir çalışmadır.14 Temmuz 2018-14 Temmuz 2019 tarihleri arasında Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi erişkin Hematoloji Kliniği'ne başvuran OHA tanısı olan 55 hasta çalışmaya alındı. Hastaların demografik, klinik ve laboratuvar verileri hastanenin tıbbi kayıtlarından toplandı. Toplam 55 orak hücreli anemi hastası çalışmaya dahil edildi. Hastaların yaş ortalaması 32,02±11,97 (min:18, max:60) olup, %41,8'i kadındı. Düzeltilmiş kalsiyum değerleri 9 (%16,4) hastada referans aralığın altında tespit edildi. D vitamini düzeyi 34 (%61,8) hastada referans aralığın altında, 13 (%23,6) hastada 20-30 μg/L arasında tespit edildi. Parathormon değeri 7 (%12,7) hastada referans aralığın üstünde tespit edildi. Tiroid stimulan hormon (TSH) değeri 1 (%1,8) hastada referans aralığın altında tespit edildi. Bu hastanın bilinen primer hipotiroidisi vardı. Serbest tiroksin (sT4) değeri 1 (%1,8) hastada referans aralığın altında tespit edildi. Toplamda 1 (%1,8) hastada subklinik hipertiroidi tespit edildi. Santral hipotiroidi veya santral hipertiroidiye rastlanmadı. Toplam 9 (%16,4) hastanın folikül stimülan hormon (FSH) değeri referans aralığın üstünde tespit edildi. Referans aralığın altında FSH değerine rastlanmadı. 13 (%23,6) hastanın lüteinizan hormon (LH) değeri referans aralığın üstünde tespit edildi, referans aralığın altında LH değerine rastlanmadı. Hiçbir hastanın bilinen hormon replasman tedavisi kullanım öyküsü olmadığı tespit edildi. Hiçbir hastada hipogonadotropik hipogonadizme rastlanmadı. Toplam 24 (%43,6) hastanın ferritin değeri referans aralıkta, 17 (%30,9) hastanın ferritin değeri 336-1000 ng/mL arasında, 13 (%23,6) hastanın ferritin değeri 1000 ng/mL'nin üzerinde tespit edildi. Toplam 4 (%7,3) hastanın insülin değeri referans aralığın altında tespit edildi. İnsülin değeri referans aralığın üstünde olan hastaya rastlanmadı. 43 (%78,2) hastanın açlık kan şekeri normal referans aralıkta, 10 (%18,2) hastanın açlık kan şekeri 100-126 mg/dL arasında, 1 (%1,8) hastanın açlık kan şekeri 126 mg/dL üzerinde tespit edildi. 1 (%1,8) hastanın bilinen tip 2 diabetes mellitus (DM) öyküsü vardı. 5 (%9,1) hastanın HOMA (homeostasis model assessment) skoru 3'ün üzerinde tespit edildi. Hastaların ferritin değerleri ve endokrinolojik biyokimyasal belirteçleri arasında anlamlı ilişki saptanmadı.Orak hücreli anemi hastalarında endokrinolojik komplikasyonlar pediatrik ve erişkin dönemde tanı ve tedavide geç kalındığında ciddi morbidite ve mortaliteye neden olabilmektedir. Dokularda demir birikimi, hastalığa bağlı gelişen doku oksijenizasyonunun bozulması ve mikroinfarktlar, beslenme yetersizliği, büyüme geriliği ve genetik altyapı endokrin komplikasyonlara sebebiyet vermektedir. Çalışmamızda ilişki bulunmamış olsa da, hastalarda dokuda demir birikimi takibi ve tedavisi mutlaka yapılmalı, çocukluk dönemden itibaren endokrinolojik takibe önem verilmelidir.Anahtar Kelimeler: Endokrin komplikasyonlar, Ferritin, Orak hücreli anemi

Endocrine dysfunctions are rare complications in patients with sickle cell anemia (SCA) and usually manifest in pediatric patients. They are associated with the disease itself or with the accumulation of iron in tissues due to multiple blood transfusions, and persist in adulthood when not detected and treated early. Sickle cell anemia is a common disease in our region. In this study, we aimed to investigate the frequency of endocrinological complications of sickle cell anemia and its association with iron accumulation.This is a retrospective multiparametric study using history, physical examination and laboratory datas of sickle cell anemia patients who were treated and followed up at Mersin University Hospital, Hematology Department.Fifty-five patients with SCA who were admitted to Mersin University Hospital, adult Hematology Clinic between 14 July 2018 and 14 July 2019 were included in the study. Demographical, clinical and laboratory data of the patients were collected from the hospital medical records. A total of 55 sickle cell anemia patients were included in the study. The mean age of the patients was 32,02 ± 11,974 (min: 18, max: 60) and 41,8% of the patients were female. Corrected calcium levels were below the reference range in 9 (16,4%) patients. Vitamin D levels were below the reference range in 34 (61,8%) patients and between 20-30 μg /L in 13 (23,6%) patients. Parathormone levels were higher than the reference range in 7 (12,7%) patients. Thyroid stimulating hormone level was found to be below the reference range in 1 (1,8%) patient. This patient had known primary hypothyroidism diagnosis. The free thyroxine level was found to be below the reference range in 1 (1,8%) patient. From 55 patients 1 (1,8%) patient had subclinical hyperthyroidism. Central hyperthyroidism and central hypothyroidism were not observed. Follicle stimulating hormone (FSH) levels of 9 (16,4%) patients were found to be above the reference range. FSH levels of the whole patients were not below the reference range. The luteinizing hormone (LH) levels of 13 (23,6%) patients was above the reference range. LH levels of all patients were not below the reference range. None of the patients had a history of hormone replacement therapy. None of the patients had hypogonadotropic hypogonadism. The ferritin levels of 24 (43,6%) patients was within the reference range, the ferritin levels of 17 (30,9%) patients were between 336-1000 ng/mL, and ferritin levels of 13 (23,6%) patients were above 1000 ng/mL. The insulin levels of 4 (7,3%) patients were found to be below the reference range. It was shown that insulin levels of whole patients were not above the reference range. 43 (78,2%) patients had fasting blood glucose levels in normal reference range; fasting blood glucose levels of 10 (18,2%) patients were between 100-126 mg/dL, 1 (1,8%) had fasting blood sugar levels above 126 mg/dL detected. One patient (1,8%) had a history of type 2 diabetes mellitus. The HOMA (Homeostasis Model Assessment) score of 5 (9,1%) patients was over 3. There was no significant association between ferritin levels and endocrinological biochemical markers. Endocrinological complications in sickle cell anemia, if diagnosis and treatment is late, may cause serious morbidity and mortality in pediatric and adult patients. Iron deposition in tissues, disruption of tissue oxygenation and microinfarcts due to the disease, malnutrition, growth retardation and genetic background may lead to endocrine complications. Although no association was found in our study, close follow-up and early treatment of iron deposition should be performed in patients. Endocrinological follow-up since childhood should be given importance. Keywords: Endocrine complications, ferritin, sickle cell anemia