Tasavvuf düşüncesi ışığında Erol Akyavaş: Resmi ve anlam çözümlemesi

Abstract

?Tasavvuf Düşüncesi Işığında Erol Akyavaş: Resmi Ve Anlam Çözümlemesi? adlı çalışmamız sanata tasavvuf düşüncesi aracılığı ile bakabilmeyi hedefler. Bu amaçla İslam estetiğinin biçimleri olan hat ve minyatür sanatıyla, İbni Arabî'nin ?berzah? kavramını Erol Akyavaş kimliğinde, sanat nesnesi ve yaratma sürecini yorumlamak için kullanır.Yaratıcı tin ve inanç felsefesinin bir arada kullandığı sanat eylemi, oldukça eskiye dayanan bir yöntemdir. Burada konunun yeniden ele alınması, düşünce sistemine seküler bir nitelik kazandıran 20. Yüzyıl Batı dünyasında, sanatçı Erol Akyavaş'ın dinsel simgeleri modern sanatın diliyle yeniden gündeme taşıması nedeniyledir.Anadolu'da tasavvuf düşüncesinin vahdeti vücut etrafında temellenmesinde etkili olan filozof, 12. yy. da bir süre Konya'da yaşamış ve fikirlerini yaymış olan İbni Arabî'dir. Onun felsefesi berzah felsefesidir. Arada olma (berzah ) anlamına gelen sözcüğün felsefi boyutu, İbni Arabî'nin düşünce kavramında `bir şeyin o şeyin kendisi olduğunu ama aynı zamanda o olmadığını, fakat üçüncü bir şeyde olmadığını anlatır.Tasavvuf düşüncesi ve İslam estetiği içinde ele aldığımız minyatür ve hat sanatı gelenek içinde kalarak çalışma yapan sanatçılarda sıkça kullanılan sanat disiplinleridir. Bu tez geleneğin sanat eseri üretmede önemli bir çıkış noktası olup olamayacağını aynı zamanda tasavvuf meselesi çerçevesinde berzah kavramını sanat yapıtı üzerinde yeni bir yorumlama yöntemi oluşturup oluşturamayacağını temellendirmeye çalışır.Çalışmamız üç bölümde incelenmektedir. Birinci bölümde kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. İlk olarak tasavvuf düşüncesinin ne anlama geldiği tespit edilmiştir. İkinci olarak, tasavvuf tarikatlarından Hurufilik incelenmiş, hat sanatıyla arasındaki yakınlığa dikkat çekilmiştir. Üçüncü aşamada İbni Arabî'nin berzah kavramının teorik karşılığı o/ o değil şeklinde tanımlanmıştır. Dördüncü aşamada İslam estetiği ve modern sanatın metafizik anlayışlarının birbirlerine yaklaştığı alanın sanattaki karşılığına değinilmiştir.İkinci bölümde, İslam estetiği incelenmiş ve Erol Akyavaş'ın İslam sanatıyla olan bağlarının dayandığı alanlar tespit edilmiştir. Bunların minyatür ve hat sanatı olduğu sonucuna varılmış ve İslam estetiği minyatür sanatı ve hat sanatıyla sanatçının çalışmaları karşılaştırılarak çıkış noktaları tespit edilmiştir.Üçüncü bölümde, Erol Akyavaş'a tasavvuf ve sanat ilişkisi, İslam estetiği ve Berzah kavramıyla bağlantılı olarak ele alınmıştır. Arada olma halinin sanatçının yaratma eyleminde etkisine değinilmiştir. Üçüncü bölümde ayrıca Akyavaş'ın Çağdaş Türk resmiyle ilişkisi incelenmiştir. Cumhuriyet dönemi sanatının kendisine yeni bir sanat kuramı oluşturma zorunluluğunun doğurduğu Batı destekli yeni sanatın ideolojik kökenleri Akyavaş resminin bir ölçüde kuramsal altyapısına sızmış olduğu tespiti yapılmış ayrıca tasavvuf bağlamında gelenekle ilişkisi olan sanatçılarla benzerlikleri olduğu tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Tasavvuf, İslam estetiği, arada olma (berzah), modern sanat.

Our study titled under ?Erol Akyavaş In The Light Of Sufi Thought: Painting and Semantic Analyses? aims to examine art through Sufi thought. For this target, the study uses the calligraphy and miniature craft that are the aesthetic forms of Islam, and ?barzakh? notion by İbni Arabi within Erol Akyavaş identity in order to comment on art object and creation process.The art practice in which the creative soul and belief philosophy are used together, is a deep rooted method. The reason why the notion is re-dealt here is since the artist Erol Akyavaş performed religious images with the style of modern arts, in a world of 20th century western world that brought a secular qualification on thought system.Ibni Arabi the philosopher, who was effective in basing the Sufi thought in Anatolia around Wahdat al-Wujud, lived for a while in Konya in 12th century and disseminated his thoughts. His philosophy is ?barzakh? philosophy. The philosophical dimension of ?barzakh? word - lexically meaning ravine, isthmus- in the thinking concept of Ibni Arabi is employed as ?something is designated by that thing itself, however at the same time is not that thing, nevertheless is not another third thing?.Calligraphy and miniature craft that we approached within Sufi notion and Islamic aesthetic, are the art disciplines frequently used by the artists performing within the frame of traditional arts. Here this thesis aims to ground whether the tradition is a significant starting point in creating art crafts, also, whether barzakh notion brings a new interpretation method on art composition in the frame of Sufi concept.Our study is evaluated in three sections. In the first section, the conceptual framework is constructed. Primarily, what the Sufi thought means is determined. Then, Hurufism, one of Sufi sects is analyzed and remarked to its connection with calligraphy craft. In the third chapter, the theoretical term ?barzakh? by İbni Arabi has been defined as ?it is a/not a?. The fourth chapter mentions about the equivalent of metaphysics perceptions of Islam aesthetics and modern arts one another.In the second section, Islam aesthetics is considered and the areas, on which the connections of Erol Akyavaş and Islamic arts are grounded, are determined. They are concluded as to be the miniature crafts and Islamic calligraphy and the starting points are defined by comparing the artist?s works with Islam aesthetics, miniature craft and Islamic calligraphy.In the final section, Erol Akyavaş?s perception of Sufi and art relations has been discussed with Islam aesthetics Barzakh notion. The effects of the realm of being ?inter-located? on the artist?s creative act are referred. In this section also, the relations of Akyavaş with modern Turkish painting are reviewed. It has been determined that the ideological roots of Western supported new art emerged from the necessities of forming a new specific art theory of republic period arts have to some extend reached into Akyavaş?s paintings? theoretical base; besides, it is concluded that there are similarities with the artists related to traditional arts in the context of Sufi notion.Key Words: Sufi, Islam Aesthetics, Interlocation (Barzakh) Modern Arts