Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyi ile karar verme stratejileri

Abstract

Bu araştırmada lise öğrencilerinin Mesleki Olgunluk düzeyleri ve Karar Verme Stratejileri, araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf düzeyi ve devam ettikleri okul türü değişkenlerine göre incelenmiştir.Araştırmanın evrenini, 2009-2010 öğretim yılında Mersin il merkezinde bulunanAnadolu Liseleri, Genel Resmi Liseler ve Meslek Liselerinde öğrenim gören 9,10,11. ve 12. sınıflarına devam etmekte olan 38616 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise evrenden Oranlı Küme Örnekleme Yaklaşımı ile seçilen, 9 farklı liseye devam etmekte olan 547 kız ve 446 erkek olmak üzere 993 öğrenci oluşturmuştur.Bu araştırmada veri toplama aracı olarak öğrencilerin mesleki olgunluk düzeylerini belirlemek için Mesleki Olgunluk Ölçeği (MOÖ), kullandıkları karar verme stratejilerini belirlemek için Karar Stratejileri Ölçeği (KSÖ) ve kişisel bilgileri almak için araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.Verilerin analizinde SPSS 11.5 Paket Programı ve Statistica® 7.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi (Tek Yönlü ANOVA) ve çift yönlü varyans analizi(Çift Yönlü ANOVA),anlamlı fark çıkması durumunda farkın kaynağını tespit etmek için Tukey HSD Testi ile Dunn Testi uygulanmıştır. Mesleki Olgunluk puanlarının Karar Stratejilerinin her bir alt alanının ortalamalarıyla ilişkisine bakılırken Pearson Momentler Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Anlamlılık düzeyi en az .05 olarak benimsenmiştir.Araştırma sonucunda elde edilen bulgular şöyledir:A) Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk puan ortalamaları ile mantıklı karar vermepuan ortalaması arasında pozitif yönde buna karşın, lise öğrencilerinin mesleki olgunluk puan ortalamaları ile iç-tepisel karar verme puan ortalaması arasında; bağımlı karar verme puan ortalaması arasında ve kararsızlık arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bunmaktadır.B) Lise öğrencilerinin mesleki olgunluk puan ortalamaları, iç-tepisel karar verme puan ortalamaları, bağımlı karar verme puan ortalamaları ve kararsızlık karar verme puan ortalamaları lise türlerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşmaktadır. Diğer taraftan mantıklı-sistematik karar verme puan ortalamaları lise türlerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşmamaktadır. Lise öğrencilerinin, iç-tepisel karar verme puan ortalamaları sınıf düzeylerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşırken; mesleki olgunluk puan ortalamaları, mantıklı-sistematik karar verme puan ortalamaları, bağımlı karar verme puan ortalamaları ile kararsızlık puan ortalamaları sınıf düzeylerine göre anlamlı bir biçimde farklılaşmamaktadır.C) Okul türü ve sınıf düzeyinin lise öğrencilerinin mesleki olgunluk düzeyleri üzerindeki ortak etkisinin anlamlı olduğu bulunmuştur. Ayrıca okul türü ve sınıf düzeyinin lise öğrencilerinin mantıklı-sistematik karar verme, iç-tepisel karar verme, bağımlı karar verme ve kararsızlık karar verme puan ortalamaları üzerindeki ortak etkisinin istatistiksel açıdan anlamlı olmadığı sonucu elde edilmiştir.Bu araştırmada elde edilen bulgular, mesleki olgunluk ile karar verme stratejileri arasındaki ilişkiyi, her iki değişkenin sınıf ve okul türü değişkenleriyle ilişkisini ortaya koymaktadır. Böylece okullarda yürütülen rehberlik hizmetlerinin hem mesleki olgunluk hem de karar verme stratejileri ile ilgili bölümünün planlaması yapılırken bu bulguları dikkate alarak planlanmasının önemi açığa çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: Mesleki Olgunluk, Karar Verme Stratejileri, Lise Öğrencileri, Sınıf Düzeyi, Lise Türü

In this research, occupational maturity levels and decision making strategies of high school students are studied according to the variables of participant students? educational grade level and the school types which they attend.The focal point of this research was composed of 38616 students who attended 9th, 10th, 11th and 12th grades of Anatolian High Schools, General High Schools and Vocational High Schools in Mersin city centre in 2009-2010 academic year. The sample of the research was composed of 993 students, 547 of which were girls and 446 of which were boys, who attended 9 different high schools and who were chosen from the group using proportional cluster sampling approach.In this research, as means of data collection, Vocational Maturity Scale was used to determine the vocational maturity levels of the students, Decision Making Strategies Scale was used to determine their decision making strategies and a Personal Information Form developed by the researcher was used to collect personal information.SPSS 11.5 and Statistica® 7.0 packaged software programs were used in data analysis. One way analysis of variance (One Way ANOVA) and two way analysis of variance (Two Way ANOVA) were used in data analysis. Tukey HSD Test and Dunn Test were used to determine the source when there was a significant difference. Pearson product-moment correlation coefficient was calculated when studying the correlation between the avarages of each subdomain of Vocational Marturity points and Decision Making Strategies. Significance level was determined as at least 05.According to the research, the findings are as follows:A) There is a significant correlation in a positive way between vocational maturity avarages and logical decision making avarages of the high school students, wheras there is a significant correlation in a negative way between vocational maturity avarages and impulsive decision making, dependent decision making and indecisiveness decision making.B) The vocational maturity avarages, impulsive decision making avarages, dependant decision making avarages and indecisiveness decision making avarages of the high school students differ significantly depending on the the types of the high schools. Logical-systematic decision making avarages, on the other hand, does not differ significantly depending on the types of the high schools. The impulsive decision making avarage of high school students differ significantly depending on the grade level of the students wheras the vocational maturity, logical-systematic decision making, dependant decision making and indecisiveness decision making avarages do not display any significant difference according to their grade levels.C) It has been detected that the type of school and grade level of the students on the total effect of the vocational maturity is of significant level. In addition to that, it has been concluded that the the school types and grade level do not have any statictical significance on the collective effect of logical-systematic decision making, dependant decision making and indecisiveness decision making avarages.The findings of this research show the correlation between vocational maturity and decision making strategies and the correlation of these two variables with grade level and school types. The findings of this research prove how important it is to take both vocational maturity and decision making strategies into consideration when planning the relevant parts of school counselling services.Keywords: Vocational Maturity, Decision Making Strategies, High School Students, Grade Level, High School Type