İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitapları bağlamında sıfat öğretiminde aşamalılık sorunu

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığı, Pasifik ve Koza Yayınlarına ait ilköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki sıfatların niceliğini saptamak; saptanan sıfat sayılarının hem her yayın evi içindeki hem de yayın evleri arasındaki ilişkilerini ortaya koymaktır. Aynı zamanda çalışmada, Türkçe dersi çalışma kitaplarındaki sıfat öğretimi etkinliklerinin temel beceri ve dilbilgisi alanlarına, kavram-sözcük öğretimi yaklaşımlarına ve bilişsel basamaklarına ilişkin dağılımları sorunsallaştırılmıştır. Ayrıca araştırmadan elde edilen veriler, Türkiye Türkçesi Söz Varlığında Sıfatların Eşdizimliliği-Derlem Tabanlı Bir Uygulama- (http://derlem.mersin.edu.tr) ulusal derlem projesi ve İlköğretim Türkçe Ders Kitapları Derlemi ile karşılaştırılmıştır.Çalışma için gerekli kaynakların toplanmasında belgesel veri tarama tekniği kullanılmıştır. Yayınevlerinin dikey ve yatay eksendeki sıfat dağılımları arasında ilişki olup olmadığını ortaya koymak içinse ki-kare bağımsızlık testi yapılmıştır.Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, yayınevlerinin dikey ve yatay eksendeki sıfat dağılımları arasında aşamalılık ilkesinin gözetilmediği saptanmıştır. İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Dersi Çalışma Kitaplarında yer alan sıfat öğretimine yönelik etkinliklerin, temel dil becerileri ve dil bilgisi alanına göre dağılımları okuma becerisi (f=3), yazma becerisi (f=4), dinleme/izleme becerisi (f=3), dil bilgisi alanı (f=40) şeklindedir. Çalışma kitaplarında sıfat öğretimi ile konuşma dil becerisinin ilişkilendirildiği bir etkinliğe ise rastlanmamıştır. Sıfat öğretimi etkinliklerindeki kavram-sözcük öğretimine ilişkin bulgular, ayırt etme (f=18), anlamlı hale getirme (f=13) ve bağlam (f=10) olarak belirginleşmiştir. Aktarma ve tanımlama yaklaşımlarının frekans değerleri (f=4) eşittir. Şartlanma yaklaşımına göre etkinlik sayısı ise sadece bir tanedir. Belirginleştirme, genelleme ve sınıflandırma yaklaşımlarına ilişkin bir etkinlik bulunmamaktadır. Çalışma kitaplarındaki sıfat öğretimine yönelik etkinliklerin bilişsel basamaklara yönelik dağılımında, etkinliklerin bilgiyi tanıma ve hatırlama düzeyinde kaldığı göze çarpmaktadır. Çalışmanın genel sıfat dizini ile Ulusal Türkiye Türkçesi Söz Varlığında Sıfatların Eşdizimliliği Projesi arasında ilk elli sıfatta 30; İlköğretim Türkçe Ders Kitapları Derlemi arasında ilk elli sıfatta 28 sıfat aynıdır. Çalışma sonucunda ise Türkçe ders kitabı hazırlama sürecinde yayınevlerinin ?aşamalılık? ilkesini önemle gözetmeleri önerilmiştir. Ayrıca genelde dil eğitimi ve öğretiminde özelde ise sıfat öğretiminde dilbilim alanındaki çalışmalardan yararlanılmasına dikkat çekilmiştir.Anahtar Sözcükler: Dilbilim, Türkçe eğitimi-öğretimi, sıfatlar, sıfat öğretimi, sıfat öğretiminde aşamalılık sorunu.

Aim of the study is to ascertain the quantity of adjectives in secondary school Turkish course books of Pasifik and Koza Publishings, Ministry of National Education, and reveal the relations both in and between publishing houses according to number of adjectives identified. It?s also problematized in the study how adjective teaching activities in Turkish workbooks are distributed in regard to basic skills and grammar, concept-word teaching approaches and cognitive steps. In addition, the data acquired from the research are compared to Collocation of Adjectives in Turkish Vocabulary (http://derlem.mersin.edu.tr) national corpus project and Elementary Education Turkish Course Books Collection.Documental data analysis technique was used to get necessary sources for the study. Chi square independence test was done in order to put forward whether there is a relation between publishing houses in terms of their distribution of adjective in horizontal and vertical axis.According to the results from the study, it has been confirmed that principle of progressivity between publishing houses? distribution of adjectives in horizontal and vertical axis is ignored. Distribution of activities for teaching adjectives in Secondary School Turkish Workbooks according to basic language skills and grammar is as follows: reading skill (f=3), writing skill (f=4), listening/marking skill (f=3), grammar (f=40). It hasn?t been possible to see an activity in workbooks in which adjective teaching is associated to speaking skills. Findings about concept-word teaching in adjective teaching activities become prominent as discrimination (f=18), making meaningful (f=13) and context (f=10). Frequency values of metaphrase and definition approaches are equal (f=4). There is only one activity according to conditioning approach. There aren?t any activities according to prominence, generalisation and classification. In respect of distribution of activities for adjective teaching in workbooks according to cognitive steps, it stands out that activities aren?t beyond recognition and retrieval of knowledge. There are 30 same adjectives of first fifty adjectives between general adjective index built up after the study and Collocation of Adjectives in Turkish Vocabulary National Corpus Project while there are 28 same adjectives when compared to Elementary Education Turkish Course Books Collection. At the end of the study, publishing houses are suggested to take into account the principle of ?progressivity? in process of writing Turkish course books. Moreover, it?s been pointed out that they should benefit from the studies in linguistics for language education and teaching in general and teaching adjectives in particular.Keywords: Linguistics, Turkish education-teaching, adjectives, teaching adjectives, problem of progressivity in teaching adjectives.