Ebeveynlerin yetkinlikleri ile depresyon, olumsuz benlik ve anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim ikinci kademede çocuğu olan anne babaların ebeveyn yetkinlik inançları ile depresyon, anksiyete, olumsuz benlik düzeyleri ve sahip oldukları demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaçla Malatya İl Merkezinde ve İl Merkezine bağlı Akçadağ ilçesinde bulunan ortaokul seviyesinde çocuğu olan 430 ebeveynden veri toplanmıştır (263 anne, 167 baba). Anne babaların ebeveynlerin yetkinlik düzeylerini belirlemek için Caprara, Regalia, Scabini, Barbanelli ve Bandura (2004) tarafından geliştirilen ve araştırmacı tarafından Türkçeye uyarlanan Algılanan Ebeveyn Yetkinlik Ölçeği-EYÖ (Perceived Parental Self-Efficacy Scale-PPSS) kullanılmıştır. Ebeveynlerin depresyon, anksiyete ve olumsuz benlik algı düzeylerini belirlemek için Kısa Semptom Envanteri (Şahin ve Durak, 1994) kullanılmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından anne babaların yetkinlik düzeyleri ile yaş, cinsiyet, anne baba tutum, çocuk sayısı, aile eğitimi, gelir durumu, medeni durum ve eğitim durumu arasındaki ilişkiyi belirlemek için kişisel bilgi formu düzenlenmiştir. Verilerin analizinde SPSS 17.0 programı kullanılmıştır. EYÖ'nin yapı geçerliğini belirlemek için faktör analizi; ebeveynlerin yetkinlik düzeyleri ile depresyon, anksiyete ve olumsuz benlik algıları arasındaki ilişkiyi belirlemek için çoklu regresyon analizi, ebeveynlerin yetkinlik düzeylerinin cinsiyet, anne baba tutumu, medeni durum, aile eğitimi, yaş, çocuk sayısı, gelir durumu ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek üzere `t` testi ve `F` testi kullanlmıştır. Yapılan analizler sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır. 1- Ebeveyn yetkinliği ile depresyon ve anksiyete arasında negatif ve anlamlı bir ilişki vardır. Ancak ebeveyn yetkinliği ile olumsuz benlik algısı arasında ise anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. 2. Ebeveyn yetkinlik inancını, en fazla depresyon puanları yordamaktadır. 3- Ebeveyn yetkinliği ile cinsiyet değişkeni arasında babaların lehine anlamlı bir fark bulunmaktadır. 4- Ebeveyn yetkinliği ile yaş değişkeni arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır. 5- Eğitim düzeyi arttıkça ebeveyn yetkinlik düzeyi de artmaktadır 6- Aylık gelir düzeyi 500 – 1000 TL (en düşük aralıkta olanlar) arasında olan anne babaların ebeveyn yetkinlik puanları daha düşüktür. 7- Boşanmış anne babaların ebeveyn yetkinlik düzeyleri daha düşüktür. 8- Ebeveynlerin sahip oldukları çocuk sayısının ebeveyn yetkinlik düzeyine anlamlı bir katkısı bulunmamaktadır. 9- Ebeveyn yetkinliği ile aile eğitimi alıp almama arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır. 10- Ebeveyn tutumlarını demokratik olarak algılayan anne babaların ebeveyn yetkinlik puanları, diğer ebeveyn tutumuna sahip olan anne babalara göre daha yüksektir. Anahtar Kelimeler: Yetkinlik, Ebeveyn Yetkinliği, Depresyon, Anksiyete, Olumsuz Benlik

The aim of this research is to examine the relationship between self efficacy beliefs of parents who have children at secondary schools and depression, anxiety, negative self esteem, and their demographical properties. To achieve this goal, datas have been collected from 430 families with children studying at secondary schools in Malatya city center and Akçadağ, the district of Malatya. (263 mother, 167 father). In order to obtain parents' parental self efficacy, Perceived Parental Self-Efficacy Scale-PPSS which was developed by Regalia, Scabini, Barbanelli ve Bandura (2004) and adapted by the researcher was used in the examination.Short symptom inventory(Şahin ve Durak, 1994) was used to obtain parents' depression, anxiety and negative self esteem.In addition to these, personal information form was used so as to find out parental self efficacy, age, occupation, parental education, income, martial status, childrens' number and educatinal status. In the process of analyzing, SPSS 17.0 programme was used. To verify structural truthness of (EYO) factor analysis and to obtain relation between parental self efficacy levels and anxiety and negative self-esteem regression analysis,to find out relationship between parental self efficacy and sex, parental attitude,martial status and parental education 't' test and to discover relation between income and parental education Anova (f) test were used in the search. After analyzed the datas these results were indicated: 1- There is a negative relationship between parental self efficacy and anxiety, on the other hand, a meaningful relationship between negative self-esteem and parental self efficacy could not be found. 2- Parents'efficacy beliefs was mostly predicted by depression points. 3- There is no meaningful relationship between parental efficacy and relation in favor of fathers. 4- There is no meaningful relationship between parental efficacy and age parameters. 5- Increasing the level of education increases, the level of parental efficacy. 6- The parents who have 500-100 tl income( in lower scale) have low parental efficacy points. 7- The level of parental efficacy is lower among divorced families. 8- The numbers of children which parents have no meaningful contribution to the level of parental efficacy. 9- There is no meaningful relationship between parental efficacy and parental education. 10- The parental efficacy level is higher among parents who have democratic attitude than other parents. Key Words: Self- efficacy, Parental Self Efficacy, Depression, Anxiety, Negative Self Esteem