İmgeleme müdahale programlarının güdülenme, hedef yönelimleri ve güdüsel iklim üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı; sporda imgeleme müdahalelerinin güdülenme, hedef yönelimleri ve güdüsel iklim üzerine etkisini araştırmaktır. Bu amaç kapsamında öncelikle sporcuların imgeleme yeteneklerini belirlemek için `Sporda İmgeleme Yeteneği Ölçeği Yeni Formu (SİYÖYF)` geliştirilmiştir. Ölçeğin geliştirilmesi çalışmasına üç spor branşından (atletizm, hentbol, futbol) 180 erkek (Yaş: 21.35±3.77yıl; Spor yaşı: 8.04±3.76yıl) ve 103 kadın (Yaş: 21.2±3.97yıl; Spor yaşı: 8.58±4.10yıl) sporcu olmak üzere toplam 283 sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Ölçek 5 alt boyut ve 25 maddeden oluşmuştur. Faktör analizi sonucunda ölçeğin alt boyutları; Strateji İmgeleme (4 madde), Beceri İmgeleme (6 madde), Hedef İmgeleme (6 madde), Duygu İmgeleme (5 madde) ve Ustalık İmgeleme (4 madde) olarak bulunmuştur. Cronbach alpha ile hesaplanan iç tutarlık değerleri `Strateji İmgeleme` alt boyutu için .84, `Beceri İmgeleme` alt boyutu için .86, `Hedef İmgeleme` alt boyutu için .78 ` Duygu İmgeleme` alt boyutu için .80 ve `Ustalık İmgeleme` alt boyutu için .71 ve `SİYÖYF` nin genel Cronbach Alpha değeri .92'dir. Bu bulgular `SİYÖYF` alt boyutları için memnuniyet verici olarak görülmüştür ve `SİYÖYF` Türk sporcular için kullanılabilir bir ölçektir. Çalışmanın devamında imgeleme müdahale programlarının güdülenme, hedef yönelimleri ve güdüsel iklim üzerine etkisi test edilmiştir. Bu test çalışmasına milli takım düzeyinde gönüllü 40 atlet katılmıştır. Atletler 20 kişi deney grubu (Yaş: 24.40±4.50yıl; Spor yaşı: 10.15±4.27yıl) ve 20 kişi kontrol grubu (Yaş: 22.30±3.26yıl; Spor yaşı: 9.55±2.94yıl) olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır. Yapılan Split Plot ANOVA analizi sonucunda müdahale programının içsel güdülenmeyi [F(2, 76)= 6.982, p= 0.000], görev yönelimlerini [F(2, 76)= 12.527, p= 0.001] ve ustalık iklimini [F(2, 76)= 9.020, p= 0.001] arttırdığı, dışsal güdülenmeyi [F(2, 76)= 7.577, p= 0.008], ego yönelimlerini [F(2, 76)= 10.751, p = 0.002] ve performans iklimini [F(2, 76)= 46.959, p= 0.000] azalttığı belirlenmiştir. Çalışmanın bulguları müdahale programının bu psikolojik değişkenler üzerine etkili olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak imgeleme müdahale programları atletlerin performans gelişimine katkı sağladığından antrenman programlarının bir parçası haline getirilmelidir.Anahtar kelimeler: İmgeleme yeteneği, İçsel güdülenme, Görev yönelimleri, Ustalık iklimi.

The purpose of this study was to examine the effect of imagery interventions on motivation, goal orientation and motivational climate. As part of this study, primarily, Sports Imagery Ability Questionnaire New Version (SIAQNV) was developed for identify what kind of imagery ability used by athletes. Voluntered 283 athletes, who were 180 males (Age: 21.35± 3.77years; Sport age: 8.04±3.76years) and 103 females (Age: 21.2±3.97years; Sport Age: 8.58±4.10years) totally from 3 different sports (athletics, handball, football), were participated to this questionnaire. The questionnaire consists of 5 subscales and 25 items. As results of principle component factor analysis, Ouestionnaire's subscales were found with Strategy Imagery (4 items), Ability Imagery (6 items), Goal Imagery (6 items), Emotion Imagery (5 items), and Mastery Imagery (4 items). Cronbach's Alpha internal consistency coefficients were .84 for Strategy Imagery, .86 for Ability Imagery, .78 for Goal Imagery, .80 for Emotion Imagery and .71 for Mastery Imagery, and .92 for SIAQNV. These findings has been seen as satisfactory for the subscales of SIAQNV and SIAQNV would be used for Turkish athletes. The effect of imagery intervention on motivation, goal orientation, and motivational climate were tested after the development of this questionare. Voluntered 40 athletes at the national level were participated to this test study. They were divided in 2 groups [Experimental Group (n= 20) (Age: 24.40±4.50years; Sport age: 10.15±4.27years)] and Control Group (n= 20) (Age: 22.30±3.26years; Sport age: 9.55±2.94years)]. Analyses of Split Plot ANOVA indicated that intervention programs increased intrinsic motivation [F(2, 76)= 6.982, p= 0.000], task orientation [F(2, 76)= 12.527, p= 0.001], and mastery climate [F(2, 76)= 9.020, p= 0.001] and decreased extrinsic motivation [F(2, 76)= 7.577, p= 0.008], ego orientation [F(2, 76)= 10.751, p= 0.002], and performance climate [F(2, 76)= 46.959, p= 0.000]. These results showed that intervention programs effects on these psychological variables. In conclusion, imagery intervention programs should be used as a part of training due to contribution of athletes'performance development.Key words: İmagery ability, Intrinsic motivation, Task orientations, Mastery climate.