Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin algılanan problem çözme becerilerinin üstbilişsel farkındalıkları ve eleştirel düşünme eğilimleri açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin üstbilişsel farkındalık düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisini ortaya koymaktır. Ayrıca üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin üstbilişsel farkındalık düzeyleri, eleştirel düşünme eğilimleri ve algılanan problem çözme becerilerinin ne düzeyde olduğunun saptanması ve bazı değişkenler (cinsiyet, okul türü, ebeveyn eğitim durumu ve mesleği vb.) açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterip göstermediğinin belirlenmesi amaçlanmıştır.Bu araştırma, 2015-2016 eğitim öğretim yılında Mersin, Kayseri ve Adana illerindeki BİLSEM'lere kayıtlı 502 adet üstün zekâlı ve yetenekli öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. İlişkisel (korelasyonel) araştırma yöntemiyle yapılan bu araştırmada Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği, Eleştirel Düşünme Eğilim Ölçeği, İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri ve araştırmacı tarafından hazırlanan Demografik Bilgi Anketi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde frekans ve yüzde hesapları, t testi, ANOVA testi, Pearson Korelasyon analizi ve Yapısal Eşitlik Modellemesi (YEM) Path analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarının, eleştirel düşünme eğilimlerinin ve problem çözme becerilerine yönelik algılarının yüksek düzeyde oldukları belirlenmiştir. Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin üstbilişsel farkındalıkları, eleştirel düşünme eğilimleri ve problem çözme becerilerinin alt boyutları arasındaki ilişkilere dayalı olarak geliştirilen yapısal model ise doğrulanmıştır. Bu modelden elde edilen bulgular ışığında, üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin üstbilişsel farkındalıklarıyla birlikte eleştirel düşünme eğilimlerinin bir problemle karşılaştıklarında problemden kaçınma yerine problemi çözme eğiliminde olma düzeyleri ve özdenetimleri üzerinde fazla bir etkiye sahip olmadığı ancak öğrencilerin problem çözme becerilerine olan güvenlerini oldukça iyi yordadığı sonucuna varılmıştır.

The main aim of this study is to determine the effect of the metacognitive awareness and critical thinking dispositions of the gifted and talented students on their perceived problem solving skills. It is also aimed to determine the levels of the metacognitive awareness, critical thinking disposition and perceived problem solving skills of the gifted and talented students and to examine whether these three constructs differ statistically significantly in terms of some variables such as gender, type of school, the education levels and occupations of the parents etc.The research sample is composed of 502 gifted and talented students registered in Science and Art Centers in Mersin, Kayseri and Adana in the 2015-2016 academic year. The correlational research method is employed in this study in which the Metacognitive Awareness Inventory for Children (Jr. MAI), UF/EMI Critical Thinking Dispositions Scale, Problem Solving Inventory for Children and Demographic Information Questionnaire prepared by the researcher were applied to collect data. The distribution of frequency and percentage, t-tests for independent samples, one way ANOVA, the Pearson correlation coefficients, Path analyses and Structural Equation Modelling (SEM) were used in the analyses of the data.The results of the study have indicated that the gifted and talented students have very high levels of metacognitive awareness, critical thinking disposition and perceived problem-solving skills. The structural model, which is developed based on the relationships among the metacognitive awareness, the critical thinking disposition and the subscales of the perceived problem solving skills of the gifted and talented students, has been confirmed. In light of the findings obtained from this model, it can be concluded that when considered together, both the gifted and talented students' metacognitive awareness and their critical thinking disposition are very good predictors of the students' self-confidence related to their problem solving skill whereas they have a small effect on their self-control and problem avoidance in an encounter with a problem.