Ergenlerin anne baba tutumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracı rolü

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin anne baba tutumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolünü inceleyerek bu konuda yapılacak yeni çalışmalara yol göstermektir. Araştırmanın örneklemini 2015-2016 eğitim öğretim yılında Mersin ili merkez ilçelerindeki (Yenişehir, Akdeniz, Toroslar, Mezitli) ortaöğretim kurumlarında öğrenim görmekte olan 10. ve 11. sınıfa devam eden 1144 öğrenci (599 kız ve 545 erkek) oluşturmuştur. Araştırmada ergenlerin anne-baba tutumlarını ölçebilmek amacıyla `Anne-Baba Tutum Ölçeği` (Kuzgun ve Eldeleklioğlu, 2005), kişilerarası ilişkilerde yaşadıkları problemleri çözme konusunda kendilerini nasıl değerlendirdiklerini belirlemek amacıyla `Kişilerarası Problem Çözme Envanteri` (Çam ve Tümkaya, 2007), benlik saygısı düzeylerini belirlemek için `Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri`nin kısa formu (Pişkin, 1997) ve sosyo-demografik bilgilerini toplamak amacıyla `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programından yararlanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenebilmesi için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, aracılık rolünün incelenebilmesi için regresyon analizi ve aracılık etkisinin anlamlılığını belirleyebilmek için ise Sobel Z Testi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre benlik saygısının, demokratik anne baba tutumu ile yapıcı problem çözme ve koruyucu istekçi anne baba tutumu ile probleme olumsuz yaklaşma arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolü olduğu bulunmuştur. Demokratik anne baba tutumu ile probleme olumsuz yaklaşma arasındaki ilişkide benlik saygısının aracılık rolü bulunmazken; koruyucu-istekçi anne baba tutumu ile yapıcı problem çözme arasındaki ilişki istatiksel olarak anlamlı olmadığı için aracılık etkisi aranmamıştır. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre otoriter anne baba tutumu ile problem çözme becerilerinin alt boyutlarından probleme olumsuz yaklaşma ve yapıcı problem çözme arasındaki ilişkide benlik saygısının tam aracılık rolü olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Ergenlik, Anne Baba Tutumu, Problem Çözme Becerisi, Benlik Saygısı

The purpose of this research is to explore the mediating role of self-esteem in the relationship between adolescent parental attitudes and problem-solving abilities, leading to new work to be done in this regard. The sample of the study consisted of 1144 students (599 girls and 545 males) who attended to the 10th and 11th grades in secondary education institutions in the central districts of Mersin province (Yenişehir, Akdeniz, Toroslar, Mezitli) in 2015-2016 academic year. To measure parental attitudes of adolescents `Parental Attitude Scale` (Kuzgun and Eldeleklioğlu, 2005); to determine how they evaluate themselves in solving problems they encounter in interpersonal relationships, `Interpersonal Problem Solving Inventory` (Çam and Tümkaya, 2007); to determine self-esteem levels, the short form of `Coopersmith Self Respect Inventory` (Pişkin, 1997); to collect socio-demographic information `Personal Information Form` were used in the study. Pearson Moments Multiplication Correlation Coefficient was used to examine the relationships between the variables, regression analysis to examine the mediator role, and sobel z test to determine the significance of the mediating effect. Research findings indicate that self-esteem plays a partial role in the relationship between democratic parental attitude and constructive problem solving, and the relationship between protective expectant parental attitude and probing negative attitude. While there is no mediating role of self-esteem in relationship between democratic parental attitude and probing negative attitude; the relationship between protective expectant parental attitude and constructive problem-solving was not statistically significant, so mediation was not sought. In addition, according to the results of the research, it was determined that self-esteem had a complete mediating role in the relationship between authoritarian parental attitude and probing negative approach and constructive problem solving from the subscales of problem-solving skills. Findings obtained from the research are discussed in the light of related literature.Key Words: Adolescence, Parental Attitude, Problem Solving Ability, Self-esteem