Sporcularda tutkunluk, mükemmeliyetçilik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma; sporcuların tutkunluk ve mükemmeliyetçilik düzeyleri ile sporda yaşadıkları tükenmişlik durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve sporcuların tutkunluk ve mükemmeliyetçilik puanlarının sporda yaşanan tükenmişliği ne düzeyde yordadığının ortaya konması amacıyla yapılmıştır. Çalışmaya Türkiye'nin çeşitli illerinde ve spor branşlarında mücadele eden 65 kadın (Xyaş=20,12+-3,68) ve 202 erkek (Xyaş=20,28+-4,04) olmak üzere toplamda 267 müsabaka sporcusu gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmada veri toplama araçları olarak Tutkunluk Ölçeği, Spora Özgü Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği ve Sporcu Tükenmişlik Ölçeği kullanılmış olup; verilerin analizinde betimsel istatistikler, t-testi, Pearson Korelasyon Analizi ve Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi uygulanmıştır. Sonuçlar, kadın sporcuların erkek sporculara göre yaptıkları spor branşına karşı daha fazla uyumlu tutkunluk geliştirdiklerini gösterirken takıntılı tutkunluk puanlarının cinsiyete göre farklılaşmadığını ortaya koymuştur. Erkek sporcuların kadın sporculara göre yaptıkları hatalar üzerinde daha çok durdukları, kişisel standartlar ve algılanan aile baskısı alt boyutları puan ortalamaları arasında ise cinsiyet açısından anlamlı farklılık olmadığı bulunmuştur. Ayrıca, sporcuların hatalarla aşırı ilgilenme, algılanan aile baskısı ve kişisel standartlar alt boyutları ortalama puanları arasında spor türü açısından istatistiksel açıdan anlamlı farklılık olmadığı da ortaya çıkan bir diğer analiz sonucudur. Erkek sporcuların kadın sporculara göre yaptıkları spor branşında duyarsızlaşmayı daha yoğun yaşadıkları görülürken, tükenmişliğin azalan başarı hissi ve duygusal fiziksel tükenme alt boyutları puan ortalamalarının cinsiyete göre farklılaşmadığı ortaya çıkmıştır. Araştırmanın ana problemi olan sporcuların tutkunluk ve mükemmeliyetçilik puanlarının sporcuların tükenmişlik puanlarını yordama etkisini sınamak amacıyla yapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonuçları ise mükemmeliyetçiliğin algılanan aile baskısı ve hatalarla aşırı ilgilenme alt boyutlarının tükenmişliğin azalan başarı hissi ve duygusal fiziksel tükenme alt boyutlarının anlamlı yordayıcıları olduğunu göstermiştir. Ayrıca, takıntılı tutkunluk ile mükemmelliyetçiliğin algılanan aile baskısı ve hatalarla aşırı ilgilenme alt boyutlarının tükenmişliğin duyarsızlaşma boyutunu yordamada etkili olduğu da ortaya çıkan bir diğer analiz sonucudur.Sonuç olarak; araştırmada elde edilen bulgular dikkate alındığında, yaptığı spor branşına karşı takıntılı tutkunluk geliştiren ve uyum sağlanamayan mükemmeliyetçi eğilimlere sahip olan sporcuların tükenmişlik durumunu yaşamaya daha eğilimli olacakları söylenebilir.Anahtar Kelimeler: Tutkunluk, Mükemmeliyetçilik, Tükenmişlik, Sporcu.Danışman: Yrd. Doç. Dr. Fatma ÇEPİKKURT, Mersin Üniversitesi, Beden Eğitim ve Spor Anabilim Dalı, Mersin.

The purpose of this research is to analyse the relationship between the passion and perfectionism degrees of athletes and the burnout in sports and also to prove on which level it predicts the burnout of the points that the athletes' passion and perfectionism get. The research contains 65 females (Xage=20,12+-3,68) and 202 males (Xage=20,28+-4,04) volunteers who combat in different branches of sports in different provinces of Turkey. As data collection tools, `The Scale of Passion`, `The Multidimensional Perfectionism Scale for Athlets` and `The Burnout Questionanire of Athletes` are used. To analyse the data, descriptive statistics, t-test, The Pearson Correlation Analysis and The Multilinear Regression Analysis are used.The results reveal that female athletes, compared with males, not only develop more harmonious passion against the sports branches they deal with but also the gender does not affect the obsessional passion points. It was concluded that male athletes, contrary to females, deal with the mistakes they have done. Moreover, it is proved was found that there were no significant differences in terms of gender between personal standarts and the point averages of subdimensions of perceived parrental pressure. The results also showed that there was no significant differance in terms of statistics among the overcaring of athletes on mistakes, the perceived parental pressure and the average points of the subdimensions of personal standarts. While male athletes feel the depersonalisation in the branch they deal with more than females, it was also revealed that the average points of emotionally physical burnout subdimensions and the decreasing success feeling don't differentiate according to gender. The consequences of the multilinear regression analysis which was used to prove the effect of predicting the points of athlets' burnout and the points of athlets' passion and perfectionism revealed that the perceived parental pressure and the burnout of subdimensions of dealing with mistakes are the significant predictors of the decreasing burnout feeling of success and the subdimensions of emotionally physical burnout. Besides, the other consequence of this analysis was that obsessive passion, perfectionism and perceived parental pressure are also effective in predicting the depersonalisation level of burnout and the subdimensions of deal with mistakes.In conclusion, by examing the findings discussed in this research, it can also be suggested that the athletes who developed obsessive passion on their branches and who have the tendency of non-adaptive perfectionism tend to live the burnout more.Keywords: Passion, Perfectionism, Burnout, Athlete.Instructor: Asistant Prof. Dr. Fatma ÇEPİKKURT, Mersin University Department of Physical Training and Sports, Mersin.