Kentleşme sürecinin sosyal sonuçlarından biri olarak, boşanma

Abstract

ÖZET Boşanma olgusu ve kentleşme süreci arasındaki ilişkini nin incelenip analiz edildiği bu çalışma altı ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bolüm olan girişten sonra kentleşme süreci nin aile üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ülkemizde de hızlı kentleşmeden dolayı şehirler büyümekte, fonksiyonlar çeşitlen mektedir. Kentlerdeki toplumsal değişme bireyler arasındaki yüzyüze ilişkileri etkilemektedir. Bu ilişkiler kişilik dışı ve çıkar ilişkisi haline gelmektedir. Karmaşık işbölümü ve yüksek uzmanlaşma modern toplumların özelliğidir. Geleneksel toplumlarda aile ekonomik bir birimken sanayi merkezlerinde yavaş yavaş tüketim birimi halini almaya başlamıştır. Kent leşmenin en belirgin sonuçlarından biri geleneksel geniş ailenin yerini çekirdek ailenin almaya başlamasıdır. Üçüncü bölümde aile kurumu Türk Hukuk Sistemi açı sından incelenmiştir. Türk Medeni Kanunu 1926 yılında yürürlü ğe girmiş ve din kurumunun aile üzerindeki hukuksal etkisini ortadan kaldırmıştır. Evlilik resmi bir törenle kurulmakta ve boşanma yasal koşullar varolduğunda gerçekleşt iri lebi lmektedir. Bu çok önemli bir değişikliktir, çünkü Osmanlı döneminde aile İslam yasalarınca düzenlenmekte ve boşanma yasaları kadını aşağılamakta ve küçük düşürmekteydi. Bugün, Aile Hukuku kadın ve erkeğe boşanmayı isteme konusunda eşit haklar vermektedir. Dördüncü bölümde boşanma sosyolojik açıdan incelenmiş tir. Ailede gerilimler yaşandığında genelde kadın kocasıyla IIIarasındaki maddi bağı koparmakta güçlük çekmektedir. Çünkü pek çok kadın için ekonomik anlamda bağımsızlık sözkonusu değildir. Bu bölümde, ailede çözülmenin çocuk üzerindeki etkileri de incelenmiştir. Çünkü çocuk boşanmadan önce, boşan ma sırasında ve sonra da derin yaralar almaktadır. Beşinci bölümde toplanan veriler analiz edilmiştir, önce, Devlet istatistik Enstitüsünün yayınlarında yer alan boşanma verileri incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Toplanan ve- lere göre varılan sonuçlar şöyledir: -1988 yılındaki boşanma oranı %o 0.41dir. -En önemli boşanma nedeni geçimsizliktir. (%o 90.2) -Boşanan çiftlerin %56'sı ilkokul mezunudur. -Toplam boşanmaların %60'mda davacı taraf kadındır. Bu oran kentlerde %63'dür. Boşanma oranları anakentlerde daha yük selmekte ve en yüksek oran İstanbul'da gerçekleşmektedir. İkinci olarak, yapılan belgesel gözlemde 40 dava dosyası rastlantısal yöntemle seçilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları şöyledir: -Davacı kadın oranı %65'dir. -Gerçekleşen boşanmaların %52.5'unda çiftler evlilikle rinin beş yılını yaşayan bireylerdir. -Boşanan çiftlerin %92.5'u çocuksuz ya da tek çocukludur. Elde edilen dosyalar teker teker incelendiğinde bo şanma nedeninin `geçimsizlik` olduğu görülmüştür. Üçüncü olarak, verilere ek olarak Bakırköy Kadın Sığınma Evinin danışmanıyla görüşülmüştür. Bu kurum kocası IVtarafından saldırıya uyrayan kadınlara yardım etmeyi amaçlamaktadır. Kurum açıldıktan sonra geçen altı ay süresince 200 kadın ve çocuğa yardım edilmiştir. Şimdi ise 32 kadın kalmakta ve 700 kadın ise sırada beklemektedir. Sonuç olarak: -Boşanma evlilik kadar eski bir kurumdur. -Çiftler arasındaki yasal bağı ortadan kaldırıcı ey lem olan boşanma eşler arasındaki manevi çözülmeyi açıklayama- maktadır. -Kentli aileler kırsal alanlardaki ailelere oranla boşanmaya ve çözülmeye daha uygun bir yapıya sahiptirler. Bunun nedenleri, toplumsal devinim, yakınların çekirdek aile üzerindeki etkisinin azalması, yabancılaşma ve anomi, kadın ların iş yaşamına katılması, ekonomik güçlükler, boşanmayla ilgili anlayışta değişimlerin meydana gelmesi, cinsel eğitim eksikliği...vb.

SUMMARY In this roaster thesis, the interaction between divorce and urbanization process is studied and analyzed. This thesis consists of six main parts. Each part in turn has several subdivisions. After the first introductory part of the thesis its impact upon family. In own country due to rapid urbaniza tion cities are growing and the variety of the functions performed by individuals are increasing. Social change in the cities is effecting the daily face to face relationships among individuals. These relations are becoming more impersonel and often based on self-interest. In modern urban societies the division of labour is complex and occupations to be filled are highly specialized. The family which was once an economic unit in traditional societies, in industrial centers has gradually shifted in to a mere consumption unit. One of the most prominent result of urbanization is that, the traditional functionally extended family is rapidly becoming replaced by the nuclear family structure. In the third chapter, the family is examined within the framework of the Turkish Juridical System. Our Civil Code came in to force in 1926 and eliminated the influence of religion institution upon the family. Marriage is based upon civil ceramony and divorce can be claimed only when the legal conditions exist. This is a very important VIchange because family life during the Ottoman Empire was organized according to Islamic Law and the divorce rules regarded females as inferiors and belittled them. Today within the framework of the Family Law men and women have equal rights to ask for divorce. In the next chapter divorce is examined from the point of view of sociology. In times of crisis in the family life often it is difficult for a women to break her ties with her husband because in general in Turkey, women are not economically well-off. The bad influence of broken homes on children are also pointed out in this, chapter. A child gets deeply injured before, during and after the breaking up occurs. In the fifth part of the thesis data collected- was analyzed..First of all figures concerning the yearly divorce rates published by The Prime Ministry State Institute of Statistics were studied and evaluated. Some of the results achieved from the data collected are as follows: -The annual rate of divorce during 1988 is 0.41 %o -The most important cause of divorce is; incompatibi lity {90.2 %). -The divorce rate among childless couples is approximately 43 % -56 % of the divorced couples are primary school graduates. -Among those who got divorced are urban dweller VIIwhithin the total plaintiff 63 % are women. The divorce rate is increasing in metropoliten areas. The highest rate of divorce is in Istanbul. Second; out of the files concerning divorce cases 40 were selected at random and they, too were observed. The results reached are: -Out of the total plaintiff 65 % are women. -52.5 % out of all the divorce causes occur in the first five years of marriage. -92.5 % out of all the divorce causes occur inl childless families or in families with only. f As we examined each individual case covered by own study one by one it was clear that the basic complaint claimed in divorce cases is; incompatibility. if Finally, to suplement the data obtained, also $ the adviser of Bakırköy Women's Shelter-Home mainly functioning to help women abused by their husbands, was interviewed. During the first six months after the institution started to function 200 women and children were helped. At present 32 women are staying in the shelter-home and 700 women are in the waiting list. We can conclude that: -Divorce is as old an institution as marriage. -If only regarded from the point of view of law divorce is the legal break down of ties between the married couple. This does not cover the conditions in which the harmonious VIIIrelationships between husband and wife have broken down. -Families in urban centers compared to families in rural areas are more apt to break down. This is the concequence of social mobility, the extended kin sliced away, the accent on nuclear family, alienation and anomy, more women enter in to the labour force, the weakening of kindship preassures to stay married, economic difficulties, the shift in attitude from severe to mild disapproval of divorce, insufficient sexual educat ion....Etc, IX