Dış göç ve Federal Almanya`dan dönüş yapmış gençlerin uyum ve eğitim sorunları üzerine sosyolojik bir inceleme (Sivas-Tokat illeri örneğinde)

Abstract

293 ÖZET Bu araştırmanın en genel amacı, yurt dışından dönen işçi çocukların Türkiye'ye döndüklerinde yaşadıkları eğitimsel ve uyura sorunlarını ortaya koymaktır. Bu genel amaç çerçevesinde, bu öğrencilerin dönüşlerinde karşılaştıkları sorunlar nelerdir? Yurt dışından dönen gençlerin okul sistemine uyum güçlükleri, nelerdir? Gençler fark toplumunu ve Türk eğitim sistemini nasıl değerlendirmektedirler? Yurt dışından dönen gençlerin, toplumumuza ve eğitim sistemimize uyumları konusundaki değerleri ve beklentileri nelerdir ? Uyum konusunda bu gençlere ne yapılmalıdır? Yurt dışından ö.önen gençler Türk ve Alman toplumunu nasıl görüyorlar? Bu sorulara yanıt aranmaya çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini Sivas ve Tokat illerindeki lise ve ortaokullarda Öğrenim gören yurt dışından gelmiş öğrenciler oluşturmaktadır. Evren örn eki em olarak alınmıştır. Araştırmamıza giren öğrencilerin sayısı 130' dur. Bunun 70 'i kıs (%53.85) ve 60 'ı erkek (%46.15) öğrencilerden oluşmaktadır. Aynı oranda bir de deney grubu oluşturulmuştur, öğrencilerin yaşları genelde 17'dir. Araştırmaya katılan öğrencilerin geneli lise birinci sı-294 nıftadır. Hemen hemen öğrencilerin {% 96) çoğu Almanya' dan gelmişlerdir. Kardeş sayısı genelde üçtür. Başarı durumları ortadır. Yabancı ülkede enaz 5 yıl kalmışlar dır. Tatillerde Türkiye'ye 1-2 kez gelmişlerdir. Yaşamlarının büyük bir bölümünü yurt dışında geçirmişlerdir. Anne ve babaları en çok Jtoentte yaşamışlardır. Meslek tercihleri yaygınlaşmıştır. Buna karşın öğretmenlik, mimarlık, mühendislik, doktorluk ve hukukçuluk gibi geleneksel meslekler yer almaktadır. Yukarda araştırma grubu hakkında tanıtıcı bilgilerin açıklanmasına yer verilmiştir. Verilerin bazıları araştırmanın varsayımlarının gerçekleştirilmesi için bağımsız değişkenler olarak da kullanılacaktır. Örneklem grubunun öğrenci olması, eğitim yaşamıyla ilgili ortaya çıkabilecek uyumsuzlukları önemli kılmakta dır, öğrencilerin büyük bir bölümü yurt dışından döndük ten sonra okulla ilgili büyük sorunlar yaşamışlardır. Bu sorunların en önemlisi Türkçeyi ve Türk geleneklerinin iyi bilmemekten kaynaklanmaktadır. Yurt dışından döndükten sonra Türkçeyi iyi bilmemek önemli bir sorun kaynağıdır. Türkçenin istenilen düşeyde olmaması, öğrencilerin gerek okulda, gerekse okul dışındaki insanlarla ilişkilerde sağlıklı iletişim kura bilmelerini engelleyecek, önemli etken olarak kabul edile bilir. Öğrencilerin başarısızlık nedenlerini genelde295 derslerin içeriği ve öğretiliş biçimlerine ve dil ye tersizliklerine bağlamışlardır. Rehberlik servislerinin, işlevleri ve amaçları tanıtılmadığı için yararlanmadıklarını belirtmeşlerdir. Türk okullarındaki öğretmen ve yönetici tutumları nı `otoriter` olarak, nitelendirmişlerdir. Okullarda araç- gereç ve laboratuvar eksikliği, boş zamanlarını değerlendirme olanaklarının yetersizliği, sınıfların kalabalık oluşu öğrencilerin betimlemeleri arasındadır. Derslerin anlatıma dayalı, çok yüklü olması nedeniyle anlaşılmadan, yeterince pekiştirilmeden hemen geçilmesi, öğlencilerin uyum sağlayamadıkları eğitime yönelik bildirimleridir, öğretmenlerin ilgisiz oluşu da şikayet edilen konulardan biridir. Fizik, kimya, matematik edebiyat, tarih derslerinin içeriklerini anlayamadıklarını belirtmişlerdir. Uygulama yetersizlikleri, öğrencilerin dikkatini çeken konulardır. Okulda disiplinin sıkı oluşu da uyum sağlayamadıkları örneklerdir. Arkadaşlık ilişkileri iyidir. Arkadaşları okuldan ve akrabalardandır. Ayrım gözetilmesi, arkadaşlık ilişkilerini bozan nedenlerin en Önemlisidir. Yurt dışından edinip Türkiye' de yararını gördükleri dersler ise genelde yabancı dil, teknik bilgilerdir. Öğretmenler bu öğrencilerin çalışkanlık ve gayretlerini, açık sözlü oluşlarım beğenmektedirler, öğrencilerin disipline ilişkin sorunları yoktur.296 öğrencilerin büyük bir kısmı anne-baba ile anlaştıklarını belirtmişlerdir. Anlaşmazlık konulan ise, arkadaş seçimi, ders çalışma, cinsel konular, meslek seçimi, para harcama konularında yoğunlaştığını belirtmişlerdir. öğrenciler yabancıların hoşgörülü, çocuklarına arkadaş gibi davranmaları ve özgür ve bağımsız olmalarını beğendiklerini belirtmişlerdir.. Beğenmedikleri yönleri ise yabancı düşmanlığı, maddeci oluşları, aile bağlarının güçlü olmamasıdır. Öğrencilerin, hemen hemen üçte birinin bir psikolojik sorunu var. Bu sorunların okuldan, çevreden ve yurt dışından kaynaklandığını belirtmişlerdir. Öğrenciler genellikle geleceğe. iyimser bakıyorlar. Hem deney hem kontrol grubunun hayatta doyum sağlayacakları şeyin ne olduğu sorulduğunda ` meslek ve ülkeme hizmet biçiminde yanıtlamışlardır. Yurt dışından dönüş nedenleri aileseldir. Ailenin yurda kesin dönüş yapmasıdır. Ülkesinde yaşamak isteği Türkiye'de öğrenim görmek isteği gibi nedenler de vardır. Öğrenciler yurt dışında kalmayı istemektedirler. Yakın bir gelecekte yurt dışına temelli dönmeyi düşünenler de çoğunluktadır. Hayatta başarılı olma koşulunu çok çalışmak, iyi eğitim görmüş olmak olarak belirtmişlerdir. Almanya'deki Türklerin en kötü huyu, birinci sı-297 rada dedikodu yapmaları, yalan söylemeleri ve saldırganlıkları, kurallara uymamaları olarak belirtilmiştir. Yurt dışında yapılıp, burada yapılmayan şeyler olarak, düzenli yaşam, rahatlık, eğlence olanakları, kız- erkek arkadaşlıkları biçiminde belirtmişlerdir. Yurt dışını değerlendirirken, gürültüsüzlüğü ve düzenli trafiği, malların- kaliteli oluşunu, insanların açıksözlülüğü ve temiz oluşları dikkatlerini çekmiştir. Türk insanını değerlendirirken, kıskanç, çıkarcı, bencil, dindar, saldırgan, konuksever, geleneklerine bağ lı, aile bağları güçlü belirtilen özellikler arasındadır. Türkiye'de uyum sağlayamadıkları değerler arasında aşırı disiplin ve gelenekçilik yer almıştır. öğrenciler uyumsuzluklarını kısa sürede giderebileceklerini belirtmişlerdir. Devletten en önemli beklentileri iş olanaklarının sağlanması, boş zamanlarını değerlendirebilecekleri araç ve gereçler, uyum kurslarıdır.

298 SUMMARY The aim of this study in general is to show. the educational and adaptation problems of the children of Turkish workers, who return.home from abroad. In this study, it has been found out; what are the problems of such students after their return home? How do they evaluate Turkish society and Turkish education system? What are their expectations concerning our education system and their adaptation? vVhat can be done for such young people about adaptation? How do they recognize Turkish and German community? Our investigation includes 130 primary and secondary school students, who came to provinces, Tokat and Sivas from abroad. Mean age of 70 male and 60 female students is seventeen. Most of the students taking part in this investigation came. from Germany, They lived in abroad for at least five years and came to Turkey once or twice for holiday. Mathers and Fathers lived mostly in the cities. Professional choice is quite common such as engineering, teaching, medicine, and law. Students put forward that their failure is due to the content of the lessons, teaching methods and insufficiency of Language They qualify the teachers and administrators in Turkey as authoritarian and complain about the lack of299 materials, laboratories and also about crovded, classes and unconcerned teachers. Almost one of the three students have psyshological problem steming from schools, environment and the country they come from. They are optimist about their future. They all think to- serve for their own country. The reason why they come home back is familial. They wish, for example to live in their own country and to be educated in Turkey. Some students prefer to stay abroad, and even most of them think to return to the country they came, in the future. The worst habits of' Turks living in Germany according to students, are gossiping, aggressiveness and lack of harmany, unfamiliar with... While appreciating foreigneis, they could not help expressing their admiration to the regular traffic, noiseless and clear environment, qualified goods, open- hearted and honest people, but as for Turks, they express their feelings about them as envious, Selfish, aggressive, pious, hospitable, tradionalist, respectful to family relations.