Başlangıçtan günümüze Türk Sineması`nda dekor ve dekor yapımı

Abstract

ÖZET Sinema Türkiye'ye bulunuşundan kısa bir süre sonra gelmiştir. Lumiere kardeşlerin icadı olan Sinematograf aleti ile 28 Aralık 1895 yılında Paris'te halka açık olarak gerçekleştirilen ilk film gösterisini, istanbul Beyoğlu'ndaki Sponeck Birahanesi'nde Türk halkına yapılan gösteri izlemiştir. Türk Sineması'nın temeli ise, 1915 yılında Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın Birinci Dünya Savaşı içinde Almanya'da yaptığı araştırma-inceleme çalışmalarının sonucunda kurulan Merkez Ordu Sinema Teşkilatı ile atılmıştır. Önceleri askeri amaçlı çeşitli belge filmleri çekilmiş, giderek konulu film yapımına geçilmiştir. Bu dönemde Merkez Ordu Sinema Teşkilatı'nın yanısıra, Müdafaa-i Milliye Cemiyeti adıyla yarı askeri bir kuruluş, gelirlerini artırmak amacıyla film yapımına yönelmiştir. Sedat Simavi'nin 1917 yılında yönettiği Pençe ve Casus adlı ilk konulu filmler, Teşkilat' in Divanyolu'nda bugünkü Sağlık Müzesi 'nde stüdyo olarak oluşturulmuş mekanlarda gerçekleştirilmiştir. Bu alanlar, film çekimi için yeterli mekanlar olmamıştır. Türk Sineması tarihinde film yapımına uygun ilk stüdyo 1922 yılında kurulan Kemal Film stüdyosudur. Kemal Film stüdyosunda ve daha sonra 1928 yılında kurulan îpek Film stüdyosunda film çalışmaları yapan Muhsin Ertuğrul, filmlerini sinemasal anlatımdan uzak dekor anlayışıyla gerçekleştirmiştir. Ertuğrul, 1939'a dek Türk Sineması'nda tek yönetmen olarak çalışmıştır. 1940 yılında, Muhsin Ertuğrul sinemasına tepki olarak Geçiş Dönemi sinemacıları film yapımına başlamışlardır. Bu dönemde, filmler çoğunluklastüdyolarda kurulan dekorlarda çekilmiş ve sinemasal yaklaşıma özen gösterilmiştir. Türk Sineması'nın dilini ve yapısını gerçek kimliğine kavuşturan Sinemacılar Kuşağı'nda yer alan filmler ise, gerçek mekanlarda çekilmiştir. Bu dönemde yatırımın hızla geri dönmesini sağlamak için, stüdyo kullanımı ve dekor yapımı giderek azalmıştır. Günümüz Türk Sineması'nın filmleri de, daha önceki örnekleri gibi, çoğunlukla, stüdyo ve dekorların dışında, gerçek mekanlarda çekilmektedir. Tiyatro dekoratörlüğü yapan veya Güzel Sanatlar'm bir dalında eğitim görmüş olan sanat yönetmenleri tarafından bu mekanlar görsel tasarımlarla düzenlenmektedir.

SUMMARY Cinema came to Turkey short time after it invented. First cinematograph, having been invented by Lumiere Brothers, made a show to the public in Paris on December, 28th, 1895, which was followed by the show to Turkish public held at Sponeck Pub-bar in Beyoğlu, Istanbul. The foundations of the Turkish Cinema was established by Enver Paşa in 1915, who was the Minister of Defence then, by founding Central Army Organization following his investigations in Germany. At the very beginning, the themas were Army, while later, it turned into feature films. During that term, a semi-army organization named National Defense Organization accompanied Central Army Cinema Organization in order to increase inputs of the organization. The early films with subjects produced by Sedat Simavi in 1917, named 'The Claw' and 'The Spy' were made in the studios in todays Health Museum. These spaces were not appropriate for film producing. The first Turkish studio suiting film making was Kemal studios founded in 1922. Muhsin Ertuğrul who made productions at Kemal studio and İpek studio that was established in 1928, was far from cinematographic explanation with regard to the decoration of the studios. Ertuğrul was the only producer in Turkish film making until 1939. In 1940, Transition Period filmmakers started filmmaking claiming that Muhsin Ertuğrul' s films were not cinematographic. During that period, most part of the films were produced in studios and cinematographic approach was taken captiously. The films that built the characteristic structures of the Turkish filmmaking were made in actual places. During that period, studio utilization anddecorated scenes were given up by the time for maintaining quick return of the investments. Today Turkish films are made at actual places as well as the previous samples. Studios and decorated places are not preferred. These places arranged by Art directors who had been educated in Fine Arts and Theater, using visual designs.