Osmanlı-Türk toplumunun sosyal alt dinamikleri: Anadolu Aleviliği

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'nin en başat gündem maddelerinden birisiolan Alevilik olgusunu anlamak amacıyla hazırlanmıştır. Metindesunulan veriler Tunceli, Malatya, Elazığ ve Bingöl illerinin bazı aleviköylerinde yaşayan alevi önderlerinin verdikleri bilgilere ve araştırmasüresince edinilen gözlemlere ve bu konuyla ilgili yazılı kaynaklaradayanıyor.Tezin birinci bölümünde konunun bütününe değinildikten sonra,araştırmanın yapıldığı alanın özellikleri ile bu alanda çalışmanınzorlukları ve Anadolu Aleviliğin tanımı, kaynakları; Anadolu Alevileringenel özellikleri dile getirmeye çalışıldı.İkinci bölümde ise Anadolu Aleviliğini hazırlayan ve islam Dini'niAnadolu'ya taşıyan siyasi olaylar ile Aleviliğin içinde şekillendiği sosyalortam özetlendi. Buna paralel olarak Anadolu'da mezhep faktörününortaya çıkması ve bu çerçevede yaşanan olaylar sonuçlarıyla belirtildi.Üçüncü bölümde ise sahadan derlenmiş verilerden yararlanarakAlevilik inancının temel kurumları, bu kurumların anlamı, kaynağıözellikleri, geçmişte üstlendikleri fonksiyonlar verilmiştir. Ayrıca bubölümde, Alevilerin yaşanan kentleşme sürecine katılmaları sonucu,değişen doğal çevrelerine paralel olarak kültürel çevresini de değişmesinedeni ile günümüz Alevilerinin birçok problemle karşılaştıkları tespitedilmiştir. Yaşanan bu değişim sonucu Anadolu Alevilerinin inanç, itikat,ibadet ve pratik hayata ilişkin temel kurumlarının büyük oranda değiştigive Tarihsel Alevilikteki nitelikleriyle uygulanamadığı tespitindenhareketle `şimdi ne yapılmalı` sorusuna cevap verilmeye çalışılmıştır.Dördüncü bölümde ise Anadolu Alevilerinin bireysel inanç vetutumlarından bazı örnekler verilerek, tarihi olayları, tarihi şahsiyetleri,kendilerini, başka inanç sistemlerine mensup olanları, canlı ve cansızvarlıkları algılayış biçimleri sunulmuştur.Tez, değerlendirmenin yapıldığı sonuç kısmı ve yararlanılankaynaklar listesiyle bitiyor.

This study is prepared in olrder to understand one of the most important aspects of Turkey's social life. It is Alevi fact. The study is based on the information which is given by living Alevi leaders who live in some villages of Tunceli, Malatya, ElaZ10 and Bingöl. After touching the whole of the subject in the first part of the study, the specialities of the area where we made our search, thedifficulties of this study, the definition of Anatolian Alevi fact and the general characteristics and sources of Anatolian Alevi fact are tried to be explained. In the second part, the political events, which prepared the Anatolian Alevi phenomenia carriage of Islam Religion to Anatolia, and the social atmosphere, helped the formation of Alevi phenomenia are summarised. In the third part by using the facts, which are collected from the field; the basic institutes of Alevi belief, the meaning of these institutions, their sources, specialities and the functions that they took on in the past, are mentioned. Also in the same part, it is proved that when they joined to the urbanisation time, they are faced with lots of difficulties because of the changes in their cultural and natural environments As a result of this important change, by moving from the fact that the worship, creed and basic institutions which are related to the practical life are not applied, we tried to answer the question of `what should be done now ?`. Finally in the fourth part by giving examples from their personal belief and manner, their way of perception of the historical events, historical personalities, themselves, the people who belongs to other belief systems, living and liveless objects are presented. The study ends by the conclusion part and bibliography.