Osmanlı cilt sanatında Saray Bosna`daki Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi`ndeki nadir eserlerin yeri, önemi ve korunması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Türk ve İslâm cilt sanatının tarihine genel bir bakış ile birlikte; Saraybosna'daki Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesindeki nadir yazma eserler ve bu eserlerin cilt sanatındaki yeri, önemi ve muhafazası konusu ayrıntılarıyla ele alınmıştır. Tezin birince bölümünde; klâsik Türk-İslam cilt sanatı hakkında tarihçe, kavram, üslup çeşitleri ve motif kompozisyon-desen özellikleri, farklı yüzyıllara göre aldığı tarzlar, cilt yapımında kullanılan malzeme ve alet isimleri ve açıklamaları, konu başlıkları halinde ele alınmıştır. Ayrıca bu bölümde geleneksel üretimde kullanılan özgün aletler ve tarzların resimleri kullanılmıştır. Tezin ikinci bölümünde; Osmanlı dönemi Balkan tarihine sosyal, kültürel ve sanatsal açılardan değinilerek Saraybosna açısından kültür ve düşünce hareketleri ile çeşitli faaliyetlerin yansımaları ele alınmıştır. Tezin üçüncü bölümünde; önemli bir devlet adamı olan Gazi Hüsrev Bey'in Saraybosna Sancak Beyliği görevini yaptığı zaman içerisindeki iktisadi, sosyal, kültürel faaleyitleri ve bunlar arasında en önemli yeri tutan külliye, fonksiyonları günümüze kadar devam eden bölümleriyle ele alınmıştır. Tezin çalışma konusu olan Bosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi'nde bulunan otuziki adet nadir yazma eser üzerinde Türk-İslâm cilt sanatı prensipleri açısından detaylı incelemeler yaparak fotoğraflı ve çizimli bir katalog oluşturulmuştur. Bu katalogda her eserin künyesi ve tanıtımı, ciltlerin hangi döneme ait olduğu, süsleme üslubu, kullanılan malzeme ve kütüphaneye nereden intikal ettiği konulan ele alınmıştır. Değerlendirme, sonuç ve kaynakça kısımlarından sonra cilt sanatında kullanılan kavram ve terim açıklamaları ile bir sözlük kısmı yeralmaktadır.

This work is a general look to Turkish & Islamic art of binding it includes the rare writing achivements of Gazi Hüsrev Bey Library Rocated in Sarajeva. it explains also the importance of these achivements in the art of binding and treats in detaip the way of protection of these works. In the first party of this thesis, the following tapics are covered : history.concept, different ways compasition and design of binding art. Other subjects included are the different ways of binding emong the verious centuries, and the tools used in binding. This party includes ells the special tools and ways pictures of treditional binding. in the second party of the thesis, the reflection of the Balkanic art, culture, social lifee in the period of ottoman Empire; to the culture, to the mentality monuments and the different activities in Sarajevs. The third party of the work treats the culture!, economic & social activities during the period of the famous governor Gazi Hüsrev Bey.This party explains also mosgues and its functians. The main topic whic was the 32 special writing works of Bosnia Gazi Hüsrev Bey Library explains in details the principales of Turkish-Islamic binding art with pictures and catologue compored of drawing and schemes. This catologue contains each work introduction, the binding periods, binding tools and binding acigines. After the evalvetian, result and soureing party; dictionary concerining the art of binding explaining the concepts and terms takes place in this inthis work.