Handan Börüteçene`nin sanatı ve yapıtları

Abstract

Günümüz sanatının önemli isimlerinden biri olan Handan Börüteçene, 12 Aralık 1957 yılında İstanbul'da doğmuştur. Çeşitli okullarda ilk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra, 1975 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nin Seramik Bölümü'ne ve İstanbul Belediyesi Konservatuarının Tiyatro Bölümüne girmiştir. İkinci yılında tercihini seramik doğrultusunda yapmış ve tiyatrodan ayrılmıştır. Geçmiş kültürlere olan ilgisi, sanatçıyı derin araştırmalara sürüklemiş ve bu kültürlerin günümüze uzantılarını araştırmak amacıyla 1978 yılında ilk kez kazılara katılmaya başlamıştır. Sanatçı, 1981 yılında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nden mezun olarak, kendi olanaklarıyla Paris'e gitmiş, Ecole Nationale Superieur des Beaux Arts'da heykel eğitimi almıştır. Buradaki kültür ve sanat ortamı onun kendini geliştirmesini sağlamıştır. Giderek deneysel sanata yönelmiş ve birtakım çağdaş sanat sergilerine katılmıştır. Bu sırada Paris'te gelişen sanat olaylarını içeren yazıları Cumhuriyet gazetesinde yayımlanmaya başlamıştır. Bunun gibi, çok yönlü kişiliğinin bir ürünü olarak İspanya'da, Anadolu'da Seramik Tarihi üzerine konferanslar vermiş, Unesco'nun tarihi çevreleri koruma kampanyası kapsamında anı madalyaları yapmıştır. 1985 yılında, 5.Yeni Eğilimler Sergisine katıldığı `Kır-Gör` adlı düzenlemesi geçmiş kültürler ve bugün arasındaki bağlantının kurulduğu ilk önemli uygulamasıdır. Börüteçene, 1986 yılında Paris, İstanbul, Ankara ve İzmir'de gerçekleştirdiği kişisel sergilerinde seramik idol ve kadın figürlerini sergilemiştir. Bundan sonra katıldığı sergilerde seramiğin kendisini değil, seramiği oluşturan elemanları kullanarak çeşitli düzenlemeler yapmış, figürden tamamen ayrılmıştır. 1990'lara doğru katıldığı Bienallerde, yurtiçi ve yurtdışındaki sergilerde, günümüz insanının dünyasını, kültürel kimliksorununu, insan doğa çelişkisi yoluyla sorgulayan, içerikli düzenlemeler yapar. Sanatçı 1980'li yıllarda Plastik Sanatlar Derneği'nin kuruluşunda çalışmış; derneğin kuruluşunda genel sekreterliğini, 1993-1994'te ise Yönetim Kurulu İkinci Başkanlığını ve aynı derneğin Kamu Yapılarında Sanat Eserleri Komisyon Başkanlığını yapmıştır. Fransa'da öğrenciyken geliştirdiği restorasyon bilgi ve deneyimini, Şişhane'deki Frej Apartmanı ve Huber Köşkü'nün heykellerinin restorasyonlarında uygulanmıştır. Sanatındaki ilk büyük çıkışını, 1991 'de Aya İrini'de gerçekleştirdiği, `Bütün Denizlerin İçinden Geç Sessizlik ve Sırdır Ötesi` başlıklı kişisel sergisi ile yapmıştır. Arkeoloji, tarih ve mitoloji ile zenginleşen yapıtlarını Aya İrini'nin mimari dokusuyla bütünleştirmiştir. Aya İrini Sergisi, Börüteçene'nin mekanla organik bağlantılar kurduğu ilk denemesidir. 1995 yılında Ankara'da gerçekleştirdiği `Yeryüzünün Belleği` sergisi benzer bir uygulamanın ikinci halkasıdır. 1992 yılında ise İzmir, Torbalı'da yapılan `Metropolis` kazısının verilerini içeren Metropolis kitabının sanat yönetmenliğinde bulunmuştur. 1990'lı yıllarda insanlık kültürünün sürekliliğini anlamak için bitkileri kullanmaya başlamıştır.Bunu ilk kez Çağlar Boyu Anadolu'da Kadın Sergisi'nde `Defnenin Kokusu Kaldı` adlı yapıtıyla kullanmıştır. Bitkileri temel alan en kapsamlı uygulaması ise `Yeryüzünün Belleği` Sergisi'dir. Ankara Anadolu Medeniyetleri Hitit Ortostatları Salonu'nda gerçekleştirdiği sergisinde bu kez rölyeflerle bağlantılı yapıtlarını sergileyerek, katmanlar halinde günümüze gelen kültürlerin sürekliliğini izleyicilere yansıtmıştır. Çalışmalarındaki titizliği, araştırmacı ve çok yönlü kimliği ona çağdaş sanat içinde uluslararası bir ün kazandırmıştır. vı

She attended the Academy of Fine of Arts' Ceramics Department. Her interest in the past cultures lead her to make extensive research in this subject and she began to take part in archeological excavations in 1978. The artist graduated from the academy in 1981, and went to Paris by her own means and studied sculpture at the Ecole Natioanal Superieure des Beaux-Arts, with Jean Clos. The artistic and cultural environment of Paris gave her the opportunity to improve her art. During this period she began to write articles in a Turkish Newspaper Cumhuriyet, about the artistic activities of Paris. As a result of her multi-faceted personality, she delivered a lecture in Spain on the history of Ceramics in Anatolia and she produced souvenir medals for the Unesco's campaign for the preservation of historical sites and monuments. In 1985 she attended the 5* New Trends Exhibition with her installation `Break it and See`. This was the first instance that she tried to form a connection between the cultures of the past and the present. In 1986, Börüteçene with successive individual exhibitions in Paris, Istanbul, Ankara and İzmir, displayed her ceramic idols and woman figures. After this date she stopped working on figure and did not use ceramics but the raw materials of ceramics around 1990. She started to question the world of contemporary man and the problematic of culture identity through the dichotomy of 'man- nature'. In 1980s she worked for the Association of Plastic Arts. She also made use of her student days' experience during the restoration of the Frej apartment house in Şişhane and the Huber Kiosk in Tarabya. She made her first great advance in arts in 1991, with an exhibition called `Pass through VIIevery sea; beyond it is silence and secrecy` at St. Irene. This is the first time that she attempts to establish an organic relation between her work and the location it stands. In 1985 she held an exhibition named `Memory of the Earth` in Ankara which was related to her St. Irene exhibition and is the second phase of the same concept. In 1992 she was the art director of the book on the Torbalı excavationsin İzmir: Metropolis. In 1990s she included plants in her exhibitions with aim of showing the continuity of human culture. `The Smell of Daphne Remains` which was part of the exhibition `Woman in Anatolia Through the Ages` was the first example. She used plants in a more extensive way in her exhibition `Memory of the Earth`. In the exhibition which opened at the Anatolian Civilizations Museum in Ankara, she displayed her work at the Hittite Orthostats Hall, thus forming a connection between her work and the Hittite reliefs behind them. In this way she wants more attempted to show the continuity of cultures. On the whole, her meticulous artistic style, her explorative personality, and her wide field of interest have provided her with an international fame in contemporary art. VIII