Tanzimat`tan İkinci Meşrutiyet`e İstanbul`da uygulanmayan projeler

Abstract

o. Tanzimat donemi ve sonrasında şehircilik alanında alman kararlar doğrultusunda İstanbul'un iman için hazırlanan ancak uygulanmayan projeler çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Birinci bölümde, istanbul'un idari sorunları ele alınmıştır. Tanzimat öncesi şehir yönetimi ve sorunlarının neler olduğu ortaya konulmuştur. İstanbul'da hızla artan nüfus, şehirde büyük tahribat yapan yangınlar, şehir alanının genişlemesi sokakların, kaldıranların darlığı, bozukluğu, temizlik ve güvenlik sorunu üzerinde durulmuştur. Tanzimat dönemi ve sonrasında bu sorunları çözebilecek kuramlar ve aldıkları kararlara yer verilirken, kurumların işleyişındeki basan veya başarısızlıklar belirtilmiştir. Tanzimat dönemiyle hızlanan imar hareketinde, İstanbul bir bütün olarak ele alınmıştır, bu gelişmeler doğrultusunda görülen planlama hareketlerinde İstanbul haritalarının yapımı hız kazanmıştır. Bu haritalar arasında, İstanbul'un topografyasını dikkate alan Kauffer, Moltke ve Stolpe'nin haritaları üzerinde durulmuştur. Ayrıca Moltke'nin İstanbul için kesintisiz bir ulaşım ağı önerdiği raporuna yer verilmiştir. Şehir görünümünün büyük ölçüde değiştirilmek istendiği bu dönemde araştırılan projeler, değişimin devamı niteliğindedir. ikinci bölümde, şehir görünümünü değiştirecek nitelikte olan büyük ölçekli projeler; meydan düzenlemeleri araştırılmıştır. Az sayıda meydan düzenleme projelerine rastlamamız; Osmanlı İmparatorluğu' nda meydan anlayışının nasıl olduğu, Baîı'daki meydan düzenleme anlayışıyla örtüşüp örtüşmediği sorununu ortaya çıkarmıştır, uygulanmayan projeleri incelerken bunların günün şartlarına göre uygulanıp uygulanamayacağı, uygulandığı takdirde karşılaşılacak sorunlar araştırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca meydan çeşmelerinin, böyle bir düzenlemede işlevinin ne olduğuna değinilirken, çeşme projelerine yer verilmiştir. Meydanı oluşturan bir diğer öğe olan anıtlar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Haliç ve Boğaziçi köprüleri incelenmektedir. Ağırlıkla Haliç köprüleri üzerinde durulmuştur. Haliç Köprüleri araştırılırken Bizans dönemine kadar iniimiştir. Bu bölgede köprü yapımının çoğu kez gündemde olmasının nedenleri üzerinde durulmuştur. Tanzimat öncesi ve sonrasında yapılan Haliç köprülerinin yanısıra, Boğaziçi'nde, Sarayhumu- Üsküdar ve Kandiili-Rumelihisarı arasında Fransız mühendis Arnodin tarafından yapılması düşünülen projelere yer verilmiştir, iki yakayı birleştirecek bir tüp geçit projesi ise bölümün son konusunu oluşturmaktadır.In the third chapter, the bridges of Golden Horn and Bosphorus are investigated. The bridges of Golden Horn are mainly taken into account starting from the first attempts at Byzantium Period. The main motivations and aims of constructing a bridge in this region are pointed out in detail by examining continues efforts with several implemented and unimplemented projects. Besides the projects of Golden Horn bridges proposed before and after Tanzimat Period, the proposal of bridge projects by a French engineer, Amodin, across Sarayburnu-Oskûdar and Kandilii-Rumeiihisan at the Bosphorus are pointed out. The evaluation of a tube passage project which would connect the two sides of the Bosphorus is the last part of this chapter. In the fourth chapter, the variations experienced in comprehension of residence are figured out. In the second and third chapters which involves public squares and bridges, respectively, the macro-scaled projects are the obvious ones which -would change the spectacle of the city. However, in the last chapter the adaptation to the transformations confronted in this period, according to the evolving discrimination of the individuals in house construction, are discussed in a minor scale. It is also aimed to reflect the lives, desires, efforts and hesitations of the Ottoman elite class arosen in the Tanzimat period following Tulip Era. In conclusion, the unimplemented projects are evaluated by considering the economic, social and cultural background of this period. '15

o. Tanzimat donemi ve sonrasında şehircilik alanında alman kararlar doğrultusunda İstanbul'un iman için hazırlanan ancak uygulanmayan projeler çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Birinci bölümde, istanbul'un idari sorunları ele alınmıştır. Tanzimat öncesi şehir yönetimi ve sorunlarının neler olduğu ortaya konulmuştur. İstanbul'da hızla artan nüfus, şehirde büyük tahribat yapan yangınlar, şehir alanının genişlemesi sokakların, kaldıranların darlığı, bozukluğu, temizlik ve güvenlik sorunu üzerinde durulmuştur. Tanzimat dönemi ve sonrasında bu sorunları çözebilecek kuramlar ve aldıkları kararlara yer verilirken, kurumların işleyişındeki basan veya başarısızlıklar belirtilmiştir. Tanzimat dönemiyle hızlanan imar hareketinde, İstanbul bir bütün olarak ele alınmıştır, bu gelişmeler doğrultusunda görülen planlama hareketlerinde İstanbul haritalarının yapımı hız kazanmıştır. Bu haritalar arasında, İstanbul'un topografyasını dikkate alan Kauffer, Moltke ve Stolpe'nin haritaları üzerinde durulmuştur. Ayrıca Moltke'nin İstanbul için kesintisiz bir ulaşım ağı önerdiği raporuna yer verilmiştir. Şehir görünümünün büyük ölçüde değiştirilmek istendiği bu dönemde araştırılan projeler, değişimin devamı niteliğindedir. ikinci bölümde, şehir görünümünü değiştirecek nitelikte olan büyük ölçekli projeler; meydan düzenlemeleri araştırılmıştır. Az sayıda meydan düzenleme projelerine rastlamamız; Osmanlı İmparatorluğu' nda meydan anlayışının nasıl olduğu, Baîı'daki meydan düzenleme anlayışıyla örtüşüp örtüşmediği sorununu ortaya çıkarmıştır, uygulanmayan projeleri incelerken bunların günün şartlarına göre uygulanıp uygulanamayacağı, uygulandığı takdirde karşılaşılacak sorunlar araştırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca meydan çeşmelerinin, böyle bir düzenlemede işlevinin ne olduğuna değinilirken, çeşme projelerine yer verilmiştir. Meydanı oluşturan bir diğer öğe olan anıtlar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Haliç ve Boğaziçi köprüleri incelenmektedir. Ağırlıkla Haliç köprüleri üzerinde durulmuştur. Haliç Köprüleri araştırılırken Bizans dönemine kadar iniimiştir. Bu bölgede köprü yapımının çoğu kez gündemde olmasının nedenleri üzerinde durulmuştur. Tanzimat öncesi ve sonrasında yapılan Haliç köprülerinin yanısıra, Boğaziçi'nde, Sarayhumu- Üsküdar ve Kandiili-Rumelihisarı arasında Fransız mühendis Arnodin tarafından yapılması düşünülen projelere yer verilmiştir, iki yakayı birleştirecek bir tüp geçit projesi ise bölümün son konusunu oluşturmaktadır.In the third chapter, the bridges of Golden Horn and Bosphorus are investigated. The bridges of Golden Horn are mainly taken into account starting from the first attempts at Byzantium Period. The main motivations and aims of constructing a bridge in this region are pointed out in detail by examining continues efforts with several implemented and unimplemented projects. Besides the projects of Golden Horn bridges proposed before and after Tanzimat Period, the proposal of bridge projects by a French engineer, Amodin, across Sarayburnu-Oskûdar and Kandilii-Rumeiihisan at the Bosphorus are pointed out. The evaluation of a tube passage project which would connect the two sides of the Bosphorus is the last part of this chapter. In the fourth chapter, the variations experienced in comprehension of residence are figured out. In the second and third chapters which involves public squares and bridges, respectively, the macro-scaled projects are the obvious ones which -would change the spectacle of the city. However, in the last chapter the adaptation to the transformations confronted in this period, according to the evolving discrimination of the individuals in house construction, are discussed in a minor scale. It is also aimed to reflect the lives, desires, efforts and hesitations of the Ottoman elite class arosen in the Tanzimat period following Tulip Era. In conclusion, the unimplemented projects are evaluated by considering the economic, social and cultural background of this period. '15