Yirminci yüzyılda temel sanat ögelerinin espasta işlevi

Abstract

ÖZET Binlerce yıldır doğaya öykünen insanlık, buradan yaptığı çıkarımlarla kültürünü örmüş ve üç boyutlu algılanan dünyayı, kültürünün bir parçası olan resim sanatında, zamana göre değişen kurallarla iki boyutlu düzlem üzerine, farklı şekillerdeki derinlik yanılsamasını yaratarak aktarmıştır. Bu aktarımda üç boyutlu dünyanın, insanın bakış açısıyla birebir kopyasının çıkarılması kaygısı olduğu gibi, toplumsal yapıdan kaynaklanan özelliklerin, örneğin hiyerarşinin önem sırasının düzlem üzerinde sunulması da söz konusu olmuştur. Geometrik perspektifin yasalarının saptanması, bu anlamda bir dönüm noktası niteliği taşımaktadır. Yirminci yüzyıl, sanatın amacının ve işlevinin sorgulandığı bir çağ olmuştur. Doğanın teklidinin, teknolojinin yenilMerinin sağladığı imkanlar nedeniyle artık gereksiz olduğu ileri sürülmüştür. Ayrıca yeni felsefî akımlar, sosyal ve pozitif bilimlerdeki gelişmeler, sanatta da yeni anlayışları doğurmuştur. Dolayısıyla resim sanatındaki espasm anlam ve kullanımı da değişmiştir. Bundan böyle derinlik etkisini yaratan salt perspektif değil, formun, rengin, ışığın ve gölgenin, fonun ve çerçevenin vb. ele almış şeklidir. Espas için yalnızca bir biçim de yeterlidir. Bu biçim ister somut mekanı belirtsin, isterse soyut bir mekanı; her durumda çizgi, renk, açık-koyu kullanmak gerekecektir; bu biçimi belirleyen temel sanat elemanları ya perspektifli bir biçimi tanımlayacak veya sanatçının kurallarını belirlediği bir biçimi tanımlayacaktır. Her iki durumda da derinlik oluşturulmak durumundadır. Bir biçimin anlatım gücünü sağlayan sınırlardır. Bu şuurlar aym zamanda diğer biçimlerin düzenlenişini de belirler ve bu düzenleniş ile beraber etkin veya etkin olmayan bir düzenleme oluşur. Kompozisyon, ilk biçime göre gelişimine devam eder ve daha büyük bir sınırla oluşumunu tamamlar.Her sanatçı, sunmak istediği dünyaya uygun ifade araçları seçmektedir. Kullandığı ifade araçları ve bunları bir kompozisyon dahilinde düzenleme şekli, sanatçının tavrı ile ilgilidir. Farklı etkilerdeki öğelerin yan yana gelişleri farklı derinlikleri ve bunlar da farklı düşünsel etkileri doğurmaktadır. II

SUMMARY The Influence Of Basic Art Elements On Space Illusion In The Twentieth Century The human being had observed and imitated its environment, the nature; its cultural progress is based on this fact. The painting art, a part of its culture, is an area, on which the three dimensional perceived world is imitated on a two dimensional plane. The space illusion had been supplied in many different methods. Therefor, the establishment of the perspective rules was a ftirning point. The twentieth century was an age, in which the functions of art were discussed. New innovations on sociology, philosophy and science caused new perceptiveness in art. So the sense and usage of space in pictures changed. From now on, not only the perspective gave rise to this illusion. Artists obtained the depth illusion with some art elements like form, colour, etc. in connecting with the background and the frame. For space, only one form is enough. This form may defined a concrete or an abstract space, in any way the line, the colour, etc. have to be used; the basic art elements, which constitute this form, have to define a form either with perspective, or a method, which is created by the artist. In both ways, the depth has to be constituted. Every artist chooses appropriate expression tools, which are engaged, what for a world he wants to offer. This is connected with the mode of the artist. The composition of different characteristic elements produced different space illusions, and these also caused different ideas in the imaginations. Ill