Türkiye toplumunda bir tabakalaşma unsuru olarak eşraf: Antep`te eşraf aileleri

Abstract

ÖZET Bu tez kapsamında, Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze kadar uzanan süreç içerisinde Gaziantep 'in sınıfsal yapısı ve bu yapıdaki değişimler irdelenmeye çalışılmıştır. Bunu gerçekleştirmek için, kentin ekonomik, siyasi ve toplumsal hayatında nüfuzu olan eşraf ailelerinin penceresinden Gaziantep 'in sınıfsal yapısına ve kentte yaşanan değişimlere bakıldı. Böyle bir tercihte bulunmamızın nedeni ise, eşraf ailelerinin kent yaşamındaki nüfusları kadar bu ailelerde geçmişe yönelik anlatıların yoğun olmasıdır. Bu çalışmada, eşraf kesiminin öznel deyimlerine öncelik verilerek, bulundukları sınıf konumlarım nasıl değerlendirdikleri belirlenmeye çalışıldı. Böylece, mülakatlarda, eşrafın gündelik hayatı, deneyimleri ve yaşam üsluplarına ilişkin sorulara yer verildi. Çalışmamızda sosyal sınıfı, gündelik yaşam, deneyim ve yaşam üslupları gibi özelliklerle tanımladığımızdan kalitatif metodolojinin kaynaklarım kullanmaya yöneldik. Yaptığımız görüşmelerde, eşraf kendi tercihlerini anlatırken bir yandan da bu tercihlerde esnafla olan farkları da dile getirdi. Araştırmamızda, sınıf deneyiminin eşraf kadınları ve erkeklerinde farklı olduğu da gözlemlendi. Eşraf erkekleri sosyal sınıf farklılıklarında daha çok mülkiyet/gelir geçim tarzının farklılığına vurgu yaparken, yaşam üsluplarında, tercihlerinde ve beğenilerinde daha eşitleyici bir tavır sergiledi. Eşraf kadınlarının ise sosyal sınıf bilinci daha güçlüydü. Eşraf kadınları mülkiyet gelir geçim tarzı kadar,evlilik, yeme içme üslupları, beğeni farkları, adab-ı muaşeret kuralları gibi konularda eşitleyici bir yaklaşımdan öte fark koyucu bir yaklaşımı dile getirdiler. Bu çalışmanın önemi, sosyal tabakalaşma analizinde toplumsal aktörlerin eylem ve kültürel pratikleri ile anlam sistemlerini ve toplumsal bilinç oluşumlarını irdeleyerek, sosyal tabakalaşma çalışmalarına bir açılım getirmesidir. iv

SUMMARY In this thesis, the social stratification and change in the class structure of Gaziantep (A provincial town in The South East of Turkey), has been investigated throughout the Republican period up to the present day. For this purpose, we have looked upon the social class structure from the point of the local notable (eşraf) families who have great influence over the economic, political and social life of the town. Our preference to study the `eşraf is also based on the fact that these families have a tradition of narration about the past. In this study, we have focused primarily on the subjective experiences of `eşraf and tried to understand how they relate to their social class status. In the interviews, we have included questions about their daily life, experience and life styles. Because we define social class with such indicators, we have mostly used sources of qualitative methodology, `Eşraf have both related their own conceptions of class as well as how their preferences differ from that of the commercially oriented artisan classes and tradesmen. In our research, we have also observed that class experience differ according to gender. Men of the `eşraf families emphasize property ownership and income as an indication of class difference and display an egalitarian attitude about life style and preferences. Women of the `eşraf families, on the other hand, have expressed indicators of life style such as eating habits, manners, choices about marriage partners, and other tastes to stress their difference from other social classes. We have found out that the social consciousness of class was much strong for the women than men of the same class. The importance of this study is that it brings new vistas to the analysis of social class based on an investigation, the cultural practice and meaning system of the social actors.