İlhan usmanbaş ve Cengiz Tanç`ın orkestra yapıtlarında tını ve doku özellikleri

Abstract

Bu tezde Cumhuriyet dönemi Türk bestecilerinden İlhan Usmanbaş (1921) ve Cengiz Tanç'ın (1933-1997) orkestra yapıtlarının tınısal ve dokusal özellikleri incelenecektir. Bu inceleme kapsamında, Usmanbaş'ın Perpetuum Immobile-Perpetuum Mobile'si ve Cengiz Tanç'ın Lyric Concerto'sunun detaylı analizinin yanı sıra, her iki bestecinin seçili diğer orkestra eserlerinin de tınısal özelliklerine değinilecektir. 20. yüzyılın içinde, Avrupa ve Amerika'da değişik kollarda gelişen çağdaş müzik akımları ve kavramları yeni yüzyılın tını kavramını da büyük ölçüde etkilerlen, 20. yüzyılın belirli dönemlerinde, çağdaş müziğin diğer sanatlarla koşut biçimde değişim gösterdiği görülür. Usmanbaş'ın Perpetuum Immobile-Perpetuum Mobile'sindeki sistematik yapı eserin tınısal özelliklerini de büyük ölçüde etkilerken, durağanlık ile devingenlik düşünceleri birarada kullanılıyor. Tanç'ın Lyric Concerto'sunda, ses gruplarının kütlesel biçimde kullanılması ve kütleselliğin değişik parametreler içinde işlenmesiyle, 'kütlesel glissando', 'hareketli kütle', 'dalgasal vibrato' gibi kavramların ortaya çıktığı gözlemlenir. Bu kavramlar doğrultusunda Usmanbaş ve Tanç'ın orkestra yapıtları incelendiğinde, her iki bestecinin özerk stilleri içinde birçok ortak tınısal özelliğin kullanıldığı görülür. Bu tınısal öğelerin işleniş biçimlerindeki farklılıklar ise Usmanbaş ve Tanç'ın stillerindeki özgünlüğün göstergesini oluşturur.İlhan Usmanbaş ve Cengiz Tanç'ın orkestra yapıtlarındaki tınısal ögeler, Türkiye'deki çağdaş çoksesli müziğin yeni kavramlar kazanmasını ve çağdaş Batı müziği paralelinde ilerlemesini sağlayarakyeni nesillerin dayanak noktası rolünü üstlenmektedir.

This Thesis is a study of the timbral and textural aspects of Ilhan Usmanbaş (1921) and Cengiz Tanç's (1933-1997) orchestral works. In this study - Beside the detailed analyses of Ilhan Usmanbaş's Perpetuum Immobile-Perpetuum Mobile and Lyric Concerto of Cengiz Tanç - other chosen orchestral works of both composer will be analysed. The 20th century gave birth to different concepts in the field of contemporary music as well as in other artistic areas. It may be clearly observed that in specific periods of the century, contemporary music showed a parallel development with other arts namely painting and architecture. The systematic structure in Perpetuum Immobile-Perpetuum Mobile of Usmanbaş is ditectly affecting the timbral and textural aspects of the work, and the concepts of total immobility and continuous movement are elaborated in one body. The clusteral use of pitch groups in Tanç' lyric Concerto and the elaboration of these clusters in different parameters give birth to concepts as 'clusteral glissando', 'mobile clusters' and 'wave vibrato'.The analyses of Usmanbaş and Tanç's orchestral works shows that both composers use common timbral materials in their own specific styles. The difference between these uses shows the stylistic identity of each composer.The Orchestral works of Ilhan Usmanbaş and Cengiz Tanç allows the Turkish contemporary music to gain new concepts parallel to western contemporary music, and becomes an important reference point for the composers of the new generation.