Etkileşim kavramının günün sanatına yansımaları

Abstract

ÖZET Sanatçının ortaya koyduğu `yapıf'ın `kavram`la olan ilişkisi, bu ilişkinin meydana geliş biçimi ile ortaya çıkan durumun etkenleri ve yapıtın izleyici ile kurduğu bağın sorunsallaştınlması, böyle bir çalışmaya başlamak için yeterli nedenlerdi. Daha kısa bir deyişle bu çalışma, sanatçının ürettiği `şey`lerin kavramla olan ilişkilerinin sorgulanması ve kavram ile biçim alışverişinin dayandığı temelin bazı(bizce öncelikli) öğelerinin vurgulanması amacını taşımaktadır. Burada hedef, `etkileşim` kavramının, `günün sanatı`na yansımalarının araştırılmasıdır. Bu araştırma yapılırken; etkileşim kavramının zamanla olan ilişkisi, kullanılan aracın araştırılması ve kavram ile biçimin (doğaları gereği) birlikteliklerinde yaşadıkları sorunlu durum üzerinde yoğunlaşılmıştır. Çalışmamızda etkileşim kavramı, varoluşu bakımından üç ana başlık altında incelenmiştir. Bunlar:. Bilgi ve Bilginin Günümüzde Dağılım Yollan. Kültürlerarası Etkileşim. Disiplinlerarası Etkileşim Üç bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde, `etkileşim kavramı` çalışmanın amacı doğrultusunda ele alınıp, sanatçının ve ürettiği sanat nesnesinin bu kavramla olan ilişkisi üzerinde durulmaktadır. 20. y.y. `bilgi çağı` olarak yerini uygarlık tarihinde alırken, 21. y.y.lın, `vizyon çağı` olacağı iddiaları, gelişen iletişim teknolojileri gözönüne alınarak söylenegelmektedir. Bilgisayar IIteknolojilerindeki hızlı gelişmeler ve bu teknolojilerin her alanda özellikle de medya ve enformasyon alanlarında yaygın kullanımlan; bilginin medyatik olmasını, alınıp satılır olmasını ve sanal ortamda yer almasını sağlamıştır. Bilginin kodlanarak bu tür kullanımı, doğal olarak bilginin güvenilirliği tartışmasını gündeme getirmiştir. Bilginin kavramla ve kavramın doğasıyla olan ilişkisi ve bunun teknoloji ile olan etkileşimi, sanatı ve sanat izleyicisini de ilgilendirdiğinden bu konu çalışmada yer almıştır. Sanatçı ve sanat yapıtı, ikinci bölümde de ele alındığı gibi, sosyal konumlarından dolayı, `kültürlerarası etkileşim`e maruz kalmaktadırlar. Sanatçı, içinde yaşadığı kültür ve bu kültüre dışarıdan etki eden kültürlerden aldığı doneleri, bilinçli olarak ya da doğrudan farkında olmaksızın, ortaya koyduğu yapıta taşımaktadır. Bu toplumsal etkilerin, sanat yapıtım onunla karşılaştığımız anda ve sanat yapıtının fiziksel olarak ya da belgesel olarak yaşamım sürdürdüğü zamanda ne yönde etkilediği ve bunun, sanatın sürekliliği içinde nasıl anlam bulduğu bu konu için sorduğumuz sorulardır. Kültürlerarası etkileşimin sanatçıyı, daha çok da sanat yapıtım nasıl etkilediği, bu etkileşimin sonuçlarının sanat yapılında ne anlama geldiği irdelendiğinde, ortaya çıkacak olan verilerin, yaratırım amaçlarının ne anlamlar taşıdığı üzerine bir takım ipuçları elde etmemize yarayacağı inancım taşımaktayım. Sanatçının ve ortaya koyduğu sanat nesnesinin plastik sanatlar dışındaki diğer disiplinlerle dolayısıyla da kavramla olan ilişkisi, günümüz sanatına bir ivme mi kazandırıyor? Yoksa teknolojinin hızlı değişimi ve çılgınca kullammı sonucunda merkez ile perifer ihşlrilerinin bir kaos içine sürüklendiği dünyamızda, sanatın da aynı IIIkaotik ortamda ayakta kalabilme ya da sözünü söyleyebilme çabalarım mı gösteriyor? Sanatçı üretiminde kavramla uğraşmayı seçtiğinde; kendi disiplini dışında, fakat kendi disipliniyle her zaman etkileşim içinde olan başka disiplinlerle, ilişki kurmak zorundadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde, `Sanat interdisipliner bir olgudur.` dediğimizde ortaya çıkan; kavram ile biçim bMikteliğinin, sorunlu durumu üzerinde durulmaktadır. Kültürel, interdisipliner ve teknolojik etkileşime sürekli maruz kalan bireylerin oluşturdukları bellek; tepkileri ve yarattıkları açısından önemlidir. Etkileşim; belleği oluştururken, bellekleri dahilinde reaksiyon gösteren yaratıcılar, yeni bir etkileşim zincirinin halkalarının oluşmasını sağlamaktadırlar. Sanatçının yaratırken belleğine başvurması ile, ortaya çıkan yapıt arasındaki ilişki, sanat yapıtının kendi başına bir bellek oluşturarak `bağımsızlığım` ilan etmesi, izleyicinin; sanat yapıtıyla karşılaştığında ona yüklediği anlamlarla kendi belleğini harekete geçirdiği anda sanat yapıtının da belleğini oluşturmaya başlaması ve bunun bir etkileşim sürecinin başlangıcını teşkil etmesi, konu üzerinde bir çıkış noktası arayan bizleri ilgilendirdiğinden, çalışmamızda bu durumlara da cevap aramamız gerekmiştir. Konunun araştırması yapılırken ortaya çıkan sorular, bu sorulara yanıt aranırken başvurulan kaynaklar, bize konunun; felsefi, sosyal ve teknolojik ilişkilerinin irdelenmesinin gerekli olduğunu göstermiştir. Farklı disiplinlerin konuya bakış açılan, diğer yüzyıllara göre yaşadığımız yüzyılda, teknolojinin hızlı ve etkili değişimine(daha doğru bir deyişle gelişimine) bağlı olarak sosyal yaşamda ortaya çıkan IVyeni durumlar, sanatı ve sanatçıyı da konuya bakış açısına ve ortaya çıkan durumu yaşayış biçimine göre etkilemiştir. Kavramlarla, biçimden daha fazla uğraşan bir durumun, sanatçı için varolduğu izleniminin yaşandığı günümüzde, konunun araştırılması da sanatın interdisipliner bir boyutu olduğu durumu kabul edilerek yapılmıştır. Bu konuda, `Kesin ve tek bir sonuca ulaşmak ne kadar doğru olur?` sorusunun bir tek yanıtı var gibi görünmektedir. Bu yanıt da; bu sorunsalların bizi götürdüğü tek ve net bir cevabm ya da kesin bir formülün olamayacağıdır. Sanatçılar ve sanat üzerine düşünenler dolayısıyla kavramlarla uğraşanlar hiç bir zaman `kesin` bir cevapla konuya nokta koyamazlar. Bu konuda tek yapabildiğimiz kavramın doğasma uyup onu biraz daha zenginleştirmek ve yeni düşünce biçimlerinin ortaya çıkıp, konunun değişik bakış açıları ile yeniden ele alınmasında bir basamak teşkil etmektir. Sonuç olarak sanat yapıtının kavramla olan ilişkisini irdelediğimizde kavramın; sanat yapıtında her yeniden bakışta yeni bir anlama doğru yönlendiğini ve hiç bir zaman bir kavram üzerine nihayi bir noktanın konulamayacağım çünkü kavramın her seferinde kendisim` izleyici aracılığı ile yemden vareden bir olgu olduğunu görmekteyiz.

SUMMARY The relation between the `work` of art created by an artist and its `concept`, the way this came to light and the contribution of its results, the problematization of the connexion between the `work` of art and those watch it are by themselves sufficient causes that led to this study. Briefly, the aim of this present study is to crossexamine the relationship between `the thing` created by the artist with its concept with, in our view, preceds all. Made up of three parts, the `interaction concept` is taken up in line with the aim of this work. Present relation between the artist and his(her) object he(she) created, are studied under three headlines:. The knowledge and the way it spreads in our time. The cultural interaction. The interdisiplinary interaction Actually, in accordance with sociopolitical, economic and technological progress, the `aura`(halo) that surroundes the `oeuvre d'arts` had faded away, and it gradually become an object of scientific research. Under the prevelent conditions, the artist `createur` endeavours to make encounter at the same point the finality of the form of art, he is bringing into existence with the ever expanding nature of the concept of art. VI