Türk resminde kadın

Abstract

70 ÖZET Türk kadının sanat ortamına doğrudan katılımı 19.Yüzyılın ikinci yansında Batılılaşma hareketleri ile başlamış, Cumhuriyetin getirdiği yasal haklarla gerçek yerini bulmuştur. Osmanlı toplum düzenine ait kapalı aile yapısı ülke kadınlarının evleri dışında üretime katılmalarına izin vermiyordu. Batılı hemcinsleri gibi eşitlik, özgürlük, kadın hakları gibi kavramlarla motive edilmeleri ile II. Meşrutiyet döneminde eğitim haklarına kavuştular. Sosyal kimlik sorununun aşılmasında yenilikleri daha kolay benimseyebilen aydın ve seçkin azınlık kadınlarının da etkisi büyük olmuştur. Sanat eğitimi alanında 1914 de açılan inas Sanayi-i Nefise Mektebi ülkemizde kızlar için açılan ilk resmi okuldur. Ve aynı zamanda Batıdaki liberalizm ile birlikte gelişen kadın hak ve özgürlüklerinin bizdeki yansımasının da somut bir örneğidir. Bu okulun kurulması ve ilk öğrencilerinin yetiştirilmesinde büyük emeği olan Mihri Müşfik Hanım Osmanlı devletinin Batılılaşma politikası sonucu ortaya çıkan o dönemin çağdaş özelliklerini taşıyan kadınlarındandır. Öğrencilerine Batılılaşan Osmanlının yeni kadın tipinde örnek olmuştur. Bu okuldan yetişen ilk kadın ressamlarımız da yaklaşan Cumhuriyetin karşılayıcısı olmuşlardır. Türk resim sanatında kadının resimlere konu olarak girişi asker ressamlar kuşağından Halil Paşa ile başlar, Osman Hamdi ile sürer. Osman Hamdi'nin resimlerinde döneminin kadını kimi kez günlük geleneksel yaşamıyla ele alınırken, kimi kez de çağının gerisinde oluşuyla izleyenleri düşündürecek eleştirel mesajlar yansıtır. Cumhuriyet dönemi 1914 Çallı kuşağının resimlerinde ise, kadın hiç olmadığı kadar resimlere konu olarak girer. O güne dek hiç işlenmemiş `çıplak` konusu poze de resmedilse, optik bir olgu da olsa en çok Çallı ve N. ismail'in konularında işlenmiştir. Ressamlarımız Cumhuriyet devrimlerini yansıtan `yurt resimleri'Ve `inkılap resimleri`nide konularına alıp yapıtlar üretirler. Sanat ülke çapında yaygınlaştırılırken kentli ve köylü kadınlarımız bu71 resimlerde kendi yaşam gerçekleriyle belgelenirler. Kadın konusu Çallı kuşağının yarı izlenimci üslubundan, Müstakillerin konstrüktiv üslubuna, D Grubunun kübist nesnel arayışlarına, Yeniler ve On'ların yöreselci ve toplumsal gerçekçi sanat anlayışlarına kadar değişen üsluplarda işlenir. Cumhuriyetten günümüze kadın ressamlarımız artan bir ivme ile sanat ortamının deneyimci, sorgulayan, irdeleyen aktif katılımcıları olmuşlardır. ANAHTAR KELİMELER: Osmanlının son dönemi, Cumhuriyet, Toplum düzeni, Türk resim sanatı, Kadın konusu, Kadın ressamlar, 1C YÜKSEKÖĞRETİM KURULU

72 SUMMARY In the second half of the 19th century Turkish women's art began with westernization, the legal rights which were gained through the creation of the Republic brought women their rights. Ottoman family structure was closed- minded and thus did not permit women to be productive outside of their homes. Like their western counterparts, Turkish women sought equality, Freedom, women's rights along with other similar notions and the second Legitimacy movement goure them the right to education. Bright and prominent women of the elite made the problems of their new social identity easier for the other women to adapt to. The Inas Sanayi-i Nefise Mektebi was the first legal school for art education established in 1914 exclusively for women. At the same time Western liberalism along with the advent of women's rights is a tangible example of the reverberations of this freedom. Mihri Müşfik Hanım was a large contributor to the founding of the scholl and to the teaching of the first students. She became an example to the students of the new westernized Ottoman woman. The first women painters who gradunted were welcomed in to the Republic. Turkish women as a subject in paintings starts with Halil Pasha's generation and continues with Osman Hamdi. Osman Hamdi's paintings sometimes show women as they look everyday and sometimes they show women behind times. Which reflects a critical message to the observer. In 1914 during the Çallı period generation of the Republic, women never entered painting as a subject. Until this revolution generation nudes were not painted as much by the painters Çallı and N. Ismail. Our painters reflect the Republic revolutions with domestic paintings. Art documented our women of rural and urban areas in their true light. Women as a subject during the Çallı period. Mustakil's constructive style to, D Group's cubist objective search, the New ones and the other ones local and socialistic realistic art understanding towards changing styles. From the start of the republic till today our remaining women artists have become active, seekers, critics and examiners with in the art environment.