Çanakkale seramiklerinde form ve dekor ilişkileri

Abstract

17.yy. sonlan ile 20.yy.başlan arasında etkin olarak varlık gösteren Çanakkale seramikleri geleneksel seramik sanatında özgün form ve dekorlanyla diğer seramik merkezlerinden ayrılmaktadır. Kullanım amaçlı üretilmiş olan bu seramikler gerek form çeşitliliği ve biçimleriyle, gerekse dekorlanyla oldukça ilgi çekmektedir. Tezin kapsamında Çanakkale seramiklerinin form ve dekor ilişkileri açısından incelenmesi hedeflenmiştir. Konu dört bölümde ele alınmıştır. Birinci bölümde; Çanakkale'nin yeri ve seramik yapımına uygun hammaddelerin yöreden temin edilebilir olması dolayısıyla seramik açısından önemi belirtilmiştir. En kaliteli örnekleri 17.yy. sonlanyla 18.yy. başlannda olan Çanakkale seramiklerinin tarih boyunca gelişimi ve bu seramikler hakkındaki izlenimler, dönemin seyyahlan ve tarihçilerinin anlatımlarına dayanılarak verilmiştir. Özellikle 19.yy. sonlannda bozulmaya başlamış olan Çanakkale seramiklerinin bugünkü durumuna değinilmiştir. İkinci bölümde; genellikle günlük kullanıma yönelik olarak yapılmış olan bu seramiklerde görülen form çeşitleri ele alınmıştır. Oldukça geniş form çeşitliliği olan bu seramikler işlevlerine göre gruplandınlıp tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde; Çanakkale seramiklerinin form ve dekor ilişkilerinin gruplandınlması açısından, öncelikle bu seramiklerde görülen dekor teknikleri anlatılmıştır. Çoğunlukla angop dekorlan uygulanan bu seramiklerde; sıraltı, sırüstü, parça ekleme gibi dekor teknikleri de görülmektedir. Uygulanan dekor teknikleri uygulandıklan form örnekleriyle birlikte verilmiştir. Dördüncü bölümde; Çanakkale seramiklerinin form çeşitlerinde tanıtılan ve işlevlerine göre gruplandınlan formlar, form ve dekor örnekleriyle birlikte incelenmiştir.

Çanakkale ceramics, being effective between the end of 17* and the beginning of 20* century, differ from the other ceramic centres by their original forms and decorations. Such ceramics which were produced for use are attractive not only in their various forms and shapes but also in their decorations. This thesis aims at investigating Çanakkale ceramics in terms of the relationship between their form and decoration. The research consists of four sections. In the first section; the location of Çanakkale and its importance due to the availability of the resources suitable for ceramics within the area, are emphasized. The development of Çanakkale ceramics in history, which have had the samples of the highest quality at the end of 17th century and at the beginning of 18* century, and the impressions of the travellers and historians of the time are olso stated. In addidion, the present state of Çanakkale ceramics which have started to be spoiled especially at the end of 19* century, has been mentioned. In the second section; the form types of these seramics, which were often produced for daily use, are considered. Having quite a wide range of types of forms, these ceramics are classified according to their functions. In the third section; from the viewpoint of the relation between the forms and decorations of Çanakkale ceramics, the decoration techniques are reported first. Mainly angop techniques were applied with these seramics. However, under glaze, over glaze, piece adding techniques were also seen. The decoration techniques are given together with the form samples they were used. In the forth section; the forms of Çanakkale ceramics introduced and clasified according to their functions in the form types, are studied together with form and decaration samples.