17 Ağustos 1999 Marmara depremi sonrasında sivil toplum kuruluşlarının rolü

Abstract

m ÖZET 17 Ağustos Marmara Depremi'nden sonra deprem bölgesine acil yardım ve kurtarma amaçlı çok sayıda gönüllü ve sivil toplum kuruluşu gitmiştir. Sivil toplum kuruluşlarının deprem bölgesinde uzun süreli ve yoğun faaliyetlerde bulunmaları, bu kuruluşların, Türkiye'nin gündeminde yer alan konular arasında yeniden tartışılmasına neden olmuştur. Deprem deneyimi sivil toplum kuruluşlarının kendi iç yapılarında, örgütlenme biçimlerinde, gönüllülerle, devletle ve yerel halkla ilişkilerinde önemli boyutlarda etkili olmuştur. Özellikle son on yıldır, sivil toplum kuruluşlarının dünyada ve Türkiye'de sayılan ve faaliyet alanları dikkat çekecek oranda artmıştır. Ancak sivil toplum kuruluşlarının tanımları üzerinde yerleşmiş ya da ortak karara varılmış bir tanım bulunmamaktadır. Sivil toplum kuruluşlarının işlevleri ise, faaliyet alanlarına, örgütlenme biçimlerine, hedef kitlelerine ya da devletle olan ilişkilerine göre farklılıklar göstermektedir. Türkiye'de sivil toplum kuruluşlarının toplumsal yapı içerisinde aktör olmaya başlaması yeni bir süreçtir ve bu kuruluşların Türkiye'de karşılaştıkları çeşitli sorunlar bulunmaktadır. 17 Ağustos Marmara Depreminden sonra kuruluş amaçlan birbirinden farklı sivil toplum kuruluşları, deprem bölgesinde gerek maddi yardımların organizasyonunda gerekse, depremzedelerin sosyal ihtiyaçlan konusunda etkinliklerde bulunmuşlardır. Deprem sonrasında yaşanan toplumsal hareketlilik bu kuruluşların önemli deneyimler ve bilgi birikimleri edinmelerini sağlamıştır. Ancak sivil toplum kuruluşlarının birbirleriyle, gönüllülerle ve devletle ilişkilerinde yaşadıkları kimi problemler de açığa çıkmıştır. Bu çalışmada, sivil toplum kuruluşlarının genel anlamda toplumsal yapı içerisindeki rolünün değerlendirilmesinin yamsıra, depremden sonra yasanım yeniden üretilmesinde oynadıktan rolü ve depremzedelerin hayatında ne anlam ifade ettiklerini incelemek üzere bir saha araştırması yapılmıştır. Sivil toplum kuruluşlannın depremden sonraki ilk birkaç ay yürüttükleri faaliyetlerle, depremzedelerin sorunlan konusunda kolaylaştıncı ve destekleyici rolleriIV araştırılmıştır. Bu kuruluşların belirli bir süre geçmesinden sonra depremzedelerin gündelik yaşam pratiklerinde, kendi sorunları etrafında birleşme ve örgütlü yapılar oluşturma becerileri üzerinde etkileri değerlendirilmiştir.

SUMMARY On the aftermath of 17th August 2000, Marmara earthquake, numerious non governmental organisations began to arrive to the region, aiming to give urgent help and rescue. The long lasting existance and intensive efforts of these organisations, brought forward an assesment of these organisations in to the agenda of issues in Turkey. The experience of eartquake have an important impact on the inner structures, organisation and in their relations with the volunteers, state and the local people of the non governmental organisations. Especially, for the last ten years, the activities of the non governmental organisations both in the world and in Turkey have increased remarkably. However the definition and a consensus on this definition of non governmental organisations does not yet exist. The functions of the nongovernmental organisations differ, depending on their activity areas, organisational structures, target populations and relations with the state. In Turkey it is a new process, that these organisations take a role in the social structure. They also face a variety of problems. After the Marmara earthquake, different non governmental organisations have realised activities not only for the organisation of material help, but also for helping the victims' social needs. The social mobility experienced after the earthquake, helped these organisations to attain an accumulation of experience and knowledge. However, this whole process also revealed some of the problems faced in relations among different organisations, with the volunteers and the state. In this study upon the general assesment of the role of non governmental organisations, a survey is conducted in order to understand the role of these organisations in reproduction of the life of, and the perceived meaning of them by the victims are investigated in the field, among a sample drawn from a prefabricated settlement in İzmit. Following the earthquake, the activities of the non governmental organisations in giving support and ease to the victims is investigated. An evaluation is made for the permanent effects of these organisations on the daily life practices, problem solving abilities and formation of structured organisations of the victims.