Çağdaş resim sanatında simgenin kullanımı ve yapıt simge ilişkisi

Abstract

IV ÖZET (ÇAĞDAŞ RESİM SANATINDA SİMGENİN KULLANIMI VE YAPIT- SİMGE İLİŞKİSİ) Çağdaş resim sanatında simgenin kullanımı ve yapıt-simge ilişkisi üst başlığı ile hazırlamış olduğum bu sergi metinde öncelikle `sembol nedir?` sorusuna yanıt aramakla yola çıktım. Bu soruyu yanıtlarken öncelikle sembolün sözlük anlamı üzerinde durup daha sonra sanat tarihi içerisinde geçmişten günümüze sembol kavramının nasıl kullanıldığı ve sembolün sanat tarihi ve akımları içerisindeki yerini irdelemeye çalıştım. Soyut kavramları somutlama dürtüsü ile yüzyıllar boyu insanla ve bu bağlamda da sanat ile birlikte devinen sembol kavramının, ikonoloji ile olan ilişkisi benim ikinci durağımı oluşturdu. Burada özellikle sanat kuramcısı Erwin Panofsky'nin söylemleri ile hayat bulan sembol-içerik ilişkisi ve imgelerin çözümlenmesi, sembol, öykü ve alegorilerin saptanması üzerinde durdum. Sembol ve sembolik form alt başlığıyla sembolik ifadenin insanın tüm kültürel etkinlikleri içerisindeki yerinden hareketle sembolik formların insanın dünyasında, yaşam ile ilgili formlar olarak büyük önem taşıdığı sonucuna vararak insan yaşamının en karakteristik özelliklerinden birinin sembolik düşünce ve sembolik davranış olduğu noktasına ulaşmayı hedefledim. Sanat tarihi içerisinde simge kavramını irdelerken primitif sanatta sembol anlayışı ve sembolik formun kullanımını incelememek kanımca büyük bir eksiklik doğuracaktı. İşte bu düşünceden hareketle yerli sanatı içinde biçimlerin ve renklerin sembolik dilini çeşitli örneklerle anlamlandırmaya çalıştım. Daha sonra tarihsel süreç içerisinde resim sanatında sembolün nasıl kullanıldığına değindim. Özellikle kendi resimlerimle güçlü bir ilişkisi olduğunu düşündüğüm bir diğer başlık ise düş, fantezi, sembol idi. Düş ve fantezi bizler için ne ifade eder? sorusu bu başlık altında önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu iki kavramın sembol kavramı ile olan ilişkisi ise bizi sembolizm akımına doğru sürükler. Burada, özellikle düşlerin sembolistler için ne ifade ettiğini ortaya koymaya çalışırken sembolizm akımının tinsel olana verdiği büyük önemi de vurgulamaya çalıştım. «ETİM ICUWfft»9V Sergi metinimin bundan sonraki aşamasında çağdaş resim sanatında ifade dili olarak simgelere başvuran ustalardan ve onların sembolleri yoğun olarak kullandıkları çalışmalarından örnekler vermeye çalıştım. Edvard Munch'un yaşam, aşk ve ölüm üçlüsü üzerine geliştirdiği yapıtlarında sembolleri nasıl kullandığı örneklemelerimin ilk aşamasını oluşturdu. Munch'un ardından Gustave Klimt ve onun sembole yaklaşımı üzerinde yoğunlaştım. Klimt' in özellikle cinsel içerikli resimlerinde simgelerin kullanımına başvurduğu açıkça göze çarpıyordu. Alman ekspresyonistlerinden Max Beckmann'ın da yoğun bir simge kullanımına başvurduğunu `Ayrılış`, `Erkek ve Kadın`, `Gece` adlı resimlerini sembolik yönlerini irdeleyerek ortaya koymaya çalıştım. Daha sonra Dali'nin sıkça kullandığı `Çekmeceler`in, `Çatal Destek`in sembolik anlamlarını açımlayarak `Savaşın Yüzü` ve `Sanrısal Boğa Güreşçisi` resimlerini simgesel boyutta ele aldım. Pablo Picasso'nun ünlü `Guernica`sı da resim sanatında bir örnekti. Guernica'nın hangi sosyo-kültürel koşullar altında doğduğu ve simgelerin nasıl kullanıldığını etraflıca anlatmaya çalıştım. Buraya kadar olan çalışmalarımın ışığı altında metin çalışmamın son aşamasına vardığımda ise simgenin kendi resimlerimdeki yerini sorguladım. Simgeler benim için ne ifade etmekte idi? Kendimi ifade edebilme bağlamında simgesel formlar benim resimlerimde nasıl konumlandırılmıştı? Aynanın diğer yüzündekiler bu yüzündekilerle çakışıyor muydu? gibi bir takım önemli soruların girdabı içinde olabildiğince nesnel bir gözle kendimi ve kendi simgesel dilimi anlatmaya ve anlamlandırmaya çalıştım. Sonuç olarak, düş, fantezi ve simgenin varoluş içindeki önemini birkez daha iyice kavramış olarak önsözümü sanat eleştirmeni Aydın Çubukçu'nun şu sözleriyle sonlandırmak istiyorum: `... Düşler, yalnızca uyku içinde değil, uyanıkken de, gerçeğin derinlemesine kavranması için yardımcı olurlar. Ütopyacılar, `gündüz gözüyle` rüya gören insanlardır. Kurmaca bir dünyayı özlerler, `olmadık hayallere` kapılırlar ama öte yandan, uyur gezer toplumun gözlerini açabilmesi, `daha iyi veVI daha güzel` bir dünyayı isteyebilmeleri için yol gösterirler. Rüya ve hülya içinde, katı gerçeğin özünü bulurlar... `(') ANAHTAR KELİMELER: Sembol, sembolik form, ikonoloji, fantezi, alegori. (') Aydın Çubukçu, Evrensel Kültür Dergisi, Nisan 1999, s. 5.

VII SUMMARY (USE OF SYMBOL IN MODERN PAINTING ART WORK AND PAINTING WORK-SYMBOL RELATIONSHIP) First of all, in this exhibition text prepared by me with the above title of use of symbol in modern painting, and painting symbol relationship, I have started my research for an answer to the question of what is symbol? In giving an answer to this question firstly. I have emphasised the lexicon meaning of symbol then I tried to scrutinise how symbol concept had been used from past up to our present time within history of art and the place of symbol within history and movements of art. Relationship of symbol concept which had been moving with mankind for many centuries in this sense, with art by motive and impulse of making abstract concepts as concrete concepts with iconology formed my second stop. Here, I especially emphasised on symbol-content relationship which was enlivened by the treatises sayings of the art theorist Erwin Panofsky, and analysing of images and determining of symbols, stories and allegories. By acting from place of symbolic expression within all cultural activites of mankind under sub-title of symbol and symbolic form, I reached to the conclusion that symbolic forms bear great importance in the world of mankind as being forms concerning life and so I aimed to reach the point where on of the most characteristic features of human life is symbolic thought and symbolic behaviour. While studying concept of symbol, within art history, symbol understanding and use of symbolic form in primitive art, in my opinion would have created a big deficiency part. So, by acting from this thought, I tried to signify with meaning and sense of symbolic language of patterns, forms and colours in native art through various examples. Then, I discussed how symbol is used in art of painting within historical period.VIII Another title which thought especially has a strong relationship, with my own paintings was dream, fantasy, symbol. What dream and fantasy mean for us? Question constitutes an important place under this subject title. On the other hand relationship of these concepts with symbol concept will drive us towards symbolism movement. Here, especially while trying to put forth what dreams mean for symbolists, I tried to emphasise great importance given by symbolism movement to spiritual, moral one. In the subsequent stage of my exhibition text, I tried to give examples of masters applying to symbols as an expression language in art of painting as well as works of them on which they used symbols in intensive manner. How Edward Munch used symbols on this work developed on life, love and death triology, formed first phase of my examples. Following Munch, I concentrated on Gustave Klimt and on his symbols. It is clear that Klimt applied the use of symbols in his paintings especially in his paintings with sexual contents. I tried to put forth paintings named as `Departure`, `Man and Women`, `Night` by the German Expressionist, Max Beckmann on which he applied intensive symbol usage, through study of their respective symbolic points. Later on by explaining symbolic meanings of `Drawers` `Fork Support` frequently used by Dali, I dealt in symbolic dimension his paintings named as `Face of War` and `Hallucinated Matador` the famous work of Pablo Picasso's `Guernica` was an example for Art of Painting. I attempted to explain in detail under what social-cultural conditions Guernica was born and how symbols were used. Under the light of my studies up to this stage, when I reached to last stage of my text study, I questioned the place of symbol in my own paintings. What symbols meant for me? How symbolic forms were placed in my paintings in the sense of expressing myself? Do ones on other side of mirror coincide with ones on this side of mirror? And within whirlpool of similar several questions, I attempted to explain and make sense and meaning for myself and for my own symbolic language with as much objectively as possible.IX In conclusion, as having thoroughly comprehended once more the importance of dream, fantasy and symbol in existence, I wish to finish my preface with the following expression of Art Critic, Aydın Çubukçu: `Not only while sleeping, dreams help us to comprehend the fact in depth while being awake. Utopians are `day time` dreamers. They long for a make believe world and fantastic illusions, but on the other hand, they lead the way for opening the eyes of a sleep walking somnambulist community and to desire a `Better and more beautiful` world they find essence of hard reality in dream and fantasy`^1) KEY WORDS: Symbol, Symbolic form, Iconology, Fantasy, Allegory. (') Aydın Çubukçu; Universal Culture Magazine, April-1999, issue: 5 [KUR*``0 «SSK»*