Türkiye`de banknotun tarihsel süreç içinde gelişimi ve tasarımı

Abstract

m ÖZET Banknot, ekonomik büyümenin bir sonucu olarak kullanımdaki para miktarının artmasıyla birlikte ilk olarak 18. yy'ın ikinci yansından itibaren batıda kullanılmaya başlanmıştır. Banknotun, Türkiye'deki ilk kullanımı ise Osmanlı Devleti döneminde `kaime` adıyla 1840 yılında gerçekleşmiştir. 1863'te, Osmanlı Devleti' nin kağıt para çıkarma imtiyazını, ingiliz ve Fransız ortaklığından oluşan Osmanlı Bankası'na vermesiyle kaimeler İngiltere'de basılmaya başlamıştır. Böylece banknotlarımızın yurtdışında bastırılma serüveni başlamıştır. Cumhuriyete gelindiğinde de bu durum uzunca bir süre devam etmiştir. Banknotların yurtdışında yaptırılması, banknotun görünüşüne etkileyen iki önemli unsurdan biridir. Banknotlar yaptırıldıkları ülkelerin tasarım anlayışını taşımışlardır. II. Dünya Savaşı sırasında üç değişik ülkeye yaptırılan banknotların görüntüleri buna iyi bir örnek oluşturmaktadır. Banknotların görünüşlerine etki eden diğer unsur ise dönemin ideolojik görüşlerinin banknotlara yansıması olmuştur. Banknotlarımızın kendi kimliğini bulma yönünüdeki çalışmalar 1980'li yıllardan itibaren başlamıştır.

rv SUMMARY Paper money began to be used in the West, with the increase of denomination money in circulation as a result of economic expansion as of the second half of 18 th centu ry. In Turkey, banknotes, named as `kaime` were used firstly in Ottoman period, in 1840. Ottomans printed kaime until 1863. But then Ottoman Empire delegated this privilige to Ottoman Bank which was established as French and English partnership. Thus, the adventure to have our banknotes printed in western countries began in the year of 1863; and this continued for a long time after the Republic was established. To have the banknotes printed in foreign countries is one of the two major ele ments which affect the design of our banknotes. Banknotes reflect the way design is viewed in the country they were produced. The appearance of banknotes the produc tion of which were ordered to be effected in three diffrent countries during World War II is a good example of this. Another element affecting the appearance of banknotes is the ideologies of the time. The other element effects banknotes is ideolojies of their time was reflecting in subject of banknotes. From 1980' s onwards studies to have our banknotes reflect the characteristics of the culture have begun.