Sakarya Büyük Kaynarca (Topçu) köyü Şeyh Muslihuddin Camii ve haziresi

Abstract

Şeyh Muslihuddin Camisi ve Haziresi Sakarya iline bağlı Kaynarca ilçesinin Büyük Kaynarca Köyünde bulunmaktadır. Büyük Kaynarca Köyünün bulunduğu coğrafi bölge Sultan Orhan döneminde(1326) Türk topraklanna katılmıştır. Caminin bulunduğu arazı Sultan II. Beyazıd tarafından Kıssahan Hacı Muslihuddin Mustafa bin Cüneyt'e hibe edilmiştir. Araştırmamızın konusunu oluşturan Şeyh Muslihuddin camisini El-Hac Muslihuddin Mustafa bin Cüneyt inşa ettirmiş ve kendisine hibe edilen bu arazi ile birlikte yapıyı 3d&M./Uj96M. tarihinde yazdırdığı vakfiye ile vakfetmiştir. Hacı Muslihuddin soyundan erkek mütevelliler tarafından idare edilen vakıfın camisi yine mütevelli Kaymaslı Mehmed Ağa tarafından 19.yüzyılın ilk çeyreğinde tamir edilmiştir. Kaymaslı Mehmed Ağa ve ailesi ile 19.yüzyılda vakfa hizmet etmiş bazı kişiler caminin avlusundaki hazireye defnedilmişlerdir. Cami kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olup, giriş kısmı, giriş mahfilleri, doğu ve batı yan mekanları ve harim kısmından oluşur. Batı yan mekanı iki kısma ayrılır ve bunlardan güneyde olan yapıdan ayrı müstakil bir girişe sahiptir. Harim kısmının güney duvarında ortada mihrap, doğusunda vaiz kürsüsü, batısında minber, kuzey duvarında ise doğu-bab duvarlara doğru 'U' şeklinde uzanan mahfil vardır. Harimin dört duvannda, diğer mekanlann dışa bakan duvarlannda pencereler vardır. Mahfil kısımlarına çıkış merdivenlerle sağlanır. Ana giriş kuzey cephe ortasındadır. Yapıya sonradan eklenen minare batı yan mekanınıVI ikiye bölecek şekilde yapının ortasına yerleştirilmiştir. Yapı fonksiyonel olarak zaviyeli camidir. Yapı Karadeniz bölgesinin ve geleneksel Türk Mimarisinin önemli bir inşa tekniği olan çanölı sistemde inşa edilmiştir. Arazi meyiline göre taş blokaj üzerine oturan yapı ahşap kütüklerden ve levhalardan imar edilmiştir. Caminin haziresinde Osmanlı dönemine ait yirmi adet mezar bulunmaktadır. Mezarların yedi adedinin ayak ve baş taşı(ayak ve baş şahideleri), on iki tanesinin baş taşı, bir tanesinin yalnız ayak taşı mevcuttur. Şeyh Muslihuddin Camisi ve Haziresi Osmanlı döneminden günümüze gelmiş, tarihi eser fakiri bir bölgede ahşap ve taş işçiliğinin mütevazi bir örneği olarak ayakta kalabilme mücadelesi vermektedir. Bu gün ibadete kapalı olan yapı depremden, tabiat şartlarından ve define arayıcılarından büyük zarar görmüştür. Eserin varlığını sürdürebilmesi için korumaya ve restorasyona ihtiyacı vardır.

The Şeyh Muslihuddin Mosque with its graveyard is located in the Büyük Kaynarca village of the Kaynarca district which belongs to the Sakarya province. The geographic region that Büyük Kaynarca village is found had been joined to the Turkish lands at the period of Sultan Orhan (1326). The land where the mosque is located had been donated to Kıssahan Hacı Muslihuddin Mustafa bin Cüneyd by Sultan Beyazid II. The Şeyh Muslihuddin Mosque which forms the subject of our investigation had been constructed by El-Hac Muslihuddin Mustafa bin Cüneyd. He had devoted the land that had been donated to him and the mosque with the deed of trust written in 902 (1496). The mosque of the foundation had been administered by male trustees from the lineage of Hacı Muslihuddin. It had been repaired at the first quarter of the /9A century by again another trustee Kaymash Mehmed Aga. Kaymash Mehmed Aga with his family had served to the foundation in the 19* century and some people h ad been buried to the graveyard at the courtyard of the mosque. The mosque has a rectangular plan which is at the north-south direction and is formed with an entrance section, entrance mahfils (private pew or gallery in a mosque) and an inner hall. The west side space consists of two parts and the south part has an entrance of its own apart from the building. On the south wall of the inner hall {harim) in the middle there is the mihrap, on the east there is the vaiz kiisüsü (preacher desk), at the west there is the minber and at the north wall there is a mahfil which extends to the east- west walls at the shape `IT. There are windows on all of the four walls of the harim and on the outer face of other walls. There is a stairway going to the mahfil. The main entrance is placed at the middle of the north facade. The minaret which had been added to the building later had been settled by dividing the west side halls into two parts. The building fuctionally is a zaviyeli (convent) mosque with side spaces. The building has been constructed in the system çantı which is an important building technique of the Black Sea region and the traditional Turkish architecture. The building sits on rock blocks in accord to the land inclination and has been built with wooden baulks and panels. In the graveyard of the mosque there are twenty graves belonging to the Ottoman period. Seven of these graves have their food and head stones; twelve have their head stones; and one has only its food stone. Being in a region poor in historical monuments, the Şeyh Muslihuddin Mosque with its graveyard struggles to survive as a modest example of wood-and stonework of the Ottoman period. The building which is today closed for praying had been damaged a lot by earthquakes, natural conditions and seekers of buried treasures.