Sosyolojide bir ekol: Mübeccel Belik Kıray

Abstract

IV ÖZET Yüksek lisans tezimde ülkemiz sosyoloji tarihinde önemli bir yere sahip olan Mübeccel Belik Kıray'ın hayatını, Türk sosyoloji tarihinin gelişimini, onun Türk sosyoloji tarihindeki yerini, ortaya koymuş olduğu yeni kavramlarını, sosyolojik düşüncelerini tartıştım. Eserlerinden bazılarını inceleyerek onu iyi tanıyan, ikisi son dönem öğrencisi olan üç akademisyen ile yapmış olduğum mülakatlarla araştırmamı tamamladım. 1923 yılında İzmir'de doğan Mübeccel Kıray ilköğrenimini Eskişehir, İstanbul ve Balıkesir'de bitirmiş, izmir Kız Lisesi'nde lise eğitimini tamamlamıştır. Daha sonra Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nde Sosyoloji Bölümü'ne girerek üniversite eğitimine başlamıştır. Aynı bölümde doktorasını yapmıştır. İkinci doktorasını da Amerika Birleşik Devletleri 'nde Northwestern Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 1960 yılında ODTÜ' de öğretim üyesi olarak çalışmaya başlamış, 1965 yılında ODTÜ Sosyal Bilimler Bölümü'nün başkanlığına getirilmiştir. 1982 yılında Marmara Üniversitesi'nde ders vermeye başlamıştır. 1 989 yılında emekli olmuştur. Halen İstanbul Yeşilköy'deki evinde yaşamaktadır. Bu araştırmadaki amacım Mübeccel Kıray'ın Türk sosyoloji tarihindeki yerini, sosyoloji literatürmüze kazandırmış olduğu yeni kavramları ortaya koyarak tartışmak, ülkemizde sosyolojinin gelişimini incelemek Mübeccel Kıray'ın son dönem öğrencileriyle yapmış olduğum mülakatlarla bu tarihsel gelişimini ve Kıray sosyolojisini derinlemesine analiz ederek tartışmaktır. Çalışmamın kapsamını, Mübeccel Kıray'ın hayatı, Türk Sosyoloji tarihinin gelişimi, Kıray'ın araştırmamın temelini oluşturan bazı eserlerini incelemekle ve tez danışmanım sayın Prof. Dr. Esin Küntay'ın önerileri doğrultusunda Kıray' ı iyi tanıyan üç akademisyenle mülakat yaparak sınırladım. Araştırmamın yöntem kısmında, önce konumla ilgili ana ve yardımcı kaynaklan belirledim. Bu kaynaklan toplayarak kaynakçamı oluşturmaya başladım. Bu kaynaklan önem sırasına göre okutarak konuyla ilgili bilgiler elde edip çalışmaya başladım. Tez danışmanım Esin Küntay ile birlikte mülakat yapacağımız isimleri belirledik. Bu isimlerin ikisi Kıray'ın son dönem öğrencileri olup onun hakkında bilgi sahibi olan kimselerdi. Önce 14.1 1.2000 tarihinde Marmara Üniversitesi Öğrt. Üyesi. Sayın Yard. Doç. Dr. Hatice Kurtuluş ile görüştüm. Daha sonra 08.12.200tarihinde YTÜ Öğrt. Üyesi Doç. Dr. Fulya Atacan ile mülakat yaptım 19. 12.2000 tarihinde ise Marmara ÜniversitesiÖğrt. Üyesi Prof. Dr. Sema Erder ile görüştüm. 08.01.2001 tarihinde ise Mübeccel Kıray ile görüşerek tezimin içeriğine son şekli verdim. 1960 yılından itibaren Türkiye'de sosyal bilimlerin gelişmesi, sosyolojik tartışmalarda ve sosyolojide yeni çalışma sahalarının doğmasında Kıray' in etkisi ve rolü belirgin bir biçimde ortaya çıkmıştır. Kıray diğer sosyal bilimcilere de bu alanlarda çalışmaları için yol açmış, öğrenciler için vazgeçilmez bir rehber olmuştur. Onun sosyolojik düşünceleri daha uzun yıllar boyu tartışılacak, ülkemizde sosyoloji biliminin hakkettiği yere kavuşmasıyla birlikte Kıray' in değeri de hiç kuşkusuz artacaktır. 5 adet Anahtar Kavram: Tampon Mekanizmalar Tampon Kurumlar Saçaklarıma Ara form Yağ Lekesi

VI SUMMARY In this dissertation I have examined the life of Mübeccel Belik Kıray, who has an important place in the history of Turkish sociology. The development of Turkish Sociology owes much to the ideas and newly brought concepts by Mübeccel Kıray. In this paper, these issues will be dealt with. The paper will cover data accumulated during interviews that have been made by three academicians who have been closely associate with Mübeccel Kıray. Kıray was born in İzmir in 1923. She completed her primary education in Eskişehir, Istanbul and Balıkesir. Then, she graduated from İzmir Kız Lisesi. She took her bachelor's degree from the Sociology Department of the Faculty of Language, History, Geography at the Ankara University. She got her PhD in same department. She got a second PhD in Northwestern University in USA. In 1960 she started to work as an academician at METU. In 1965, She become the chair person of Social Sciences Department. After moving from Ankara to Istanbul she started to work at the Marmara University in 1982 and worked there till her retirement in 1989. Now, she lives in Yeşilköy. The aim of this study is to examine the place of Mübeccel B. Kıray in the history of Turkish sociology through the concepts she introduced to our literature, and thereafter to analyse and cross examine the above mentioned interviews in order to be able to make clear her contribution to sociology. The framework of the dissertation is set by analysing Kiray's biography, the history of the Turkish Sociology in progress, some works of Kıray relevant to this study and the above mentioned interviews First, I studied the relevant sources which have constituted the bibliography. In this way began to collect the information that is relevant to the paper. I have determined the names of the academicians, whom I was going to interview with the guidance of Professor Küntay. Two of these scholars had been Kiray's students in her late working years. They, not only well know Kiray's sociological perspective but also Mübeccel Belik Kıray in person. I conducted the first interview with Asistant Professor Dr. Hatice Kurtuluş of the Marmara University on November 14, 2000. Then the second interview was conducted December 8, 200 with Associated Professor Dr. Fulya Atacan of Yıldız Technical University. The third interview was with Professor Dr. Sema Erder on December 19,. 2000. Finally, the last interview was with Kıray to give the final form to the content of the study.vn From 1960 on, Kiray's role in the development of social sciences in Turkey, and her effect on the sociological discourses and the coming into existence of the new sub-disciplines in sociology had clearly been highlighted. She paved the way for the other social scientists. She has been a very important guide for all sociology students in Turkey. Her thought will be discussed for years and whit the rise of the importance of sociology we will also reach a better understanding of the importance of Mübeccel Belik Kiray's role in the field sociology. Five Key Concepts: Buffer Weebanism.! r '. i I 1 ir j [V r ? ? Buffer Institution Ramification Intermediate Form Oil Stain