Türkiye`de geleneksel ahşap işçiliği ve çağdaş ahşap yontu sanatı

Abstract

Ill ÖZET Aynı topraklarda değişik zamanlarda yaşayan insan toplulukları yaşamsal, estetik tüm deneyimlerini diğer deyişle `doğa karşısında ortaya koydukları her şeyi` har manlayarak daha sonra gelen kuşaklara aktarırlar. Bireyin üyesi olduğu toplumdan öğrendiği (bu) bilgi, gelenek, görenek, davranış, yasa, sanat, uygulayım, zanaat, gibi özdeksel ve tinsel ürünlerden oluşan bütün kültürdür.* Özbenlikle örtüştürülen, doğan, gelişen ve ölen organik bir varlık, kolektif bir bilinçtir kültür ve toplumun bi reyi olan sanatçı da ister istemez onun taşıyıcısıdır. Anadolu kültürü Pagan, Hıristiyan ve Müslüman dinlerinin etkisiyle çeşitlilikler gösterir. Önceleri figürde olgun örnekler verirken Hıristiyanlık döneminde şcmatik- leşir, Müslümanlıkta ise figür yerine stilizasyon, bitkisel ve geometrik motiflerle süsleme ve yorumlar önem kazanır. Araştırmamıza konu olan ahşabın zanaatkarlık ve sanat alanındaki örneklerine ge lince; malzemenin tabiatı gereği elimize geçenler çok azdır. Bunlar Frig döneminden kalma bir iki ev eşyası ile daha çok mimarlık alanındaki Selçuklu, Beylikler ve Os manlı dönemi uygulamaları ve eşyalarıdır. Ancak Cumhuriyet döneminde, özgür düşünce ve inanış içindeki sanatçılar, ahşap malzemeyi özgün sanatsal yorumlarında kullanmışlardır. Yüz yıldan az bir sürede önce Batı ile ilişkiler figürlü çalışmaları gündeme getirmiş, daha sonra tarihinin akışı içinde soyutlamalar ve çağdaş yorumlar örneklerini vermiştir. Bu yapıtlar doğrudan ve görünür biçimde olmasa da derinliklerinde; teknik, biçim ve simgesel anlamların kullanılışları açışından Anadolu'daki kültürel etkileri taşırlar. ANAHTAR KELİMELER: Anadolu, Kültür, Ahşap, Zanaat, Sanat, Sanatçı, * Toplum Bilim Terimler Sözlüğü (1975), Türk Dit Kurumu

IV SUMMARY The groups of people who live on the same land at different times transfer to next generations the aesthetik values and experiences they gain against nuture by blending them together. These aesthetik values and experiences form the whole culture, which consists of products such as traditions, customs, behaviors, law, art, techniques, and crafts.* An organic entity which is covered with character is a complete conscience that is born, develops, and dies, and the artist is the carrier of this conscience. Anatolian culture shows diversity due to the effects of the Paganism, Christianity, and İslam. While, initially, we see mature examples, we, then, see schematic works during the era of Christianity. During the islamic era, abstraction in figure, decora tion, and interpretation with flowers and geometric motifs gain importance. When it comes to the artistic and craft examples of wood which has been the subject to research, we see that what we have is a very small number of them due to the nature of the material (wood, that is). These (wooden) examples are few house hold items from the Phrygians and some architectural applications and objects from the Seljuk-, principality-, and Ottoman eras. It was only after the establishment of the (Turkish) Republic that free minded artists started to use wood in their original artistic interpretations. In less then a hund red years, the relations with the Western world brought up figurative works, and in subsequent years, abstractions and modern interpretations then flourished. These works, though not directly obvious, carry in themselves Anatolian cultural effects in terms of technique, shape, and the use symbolic meaning. Key Words : Anatolian, Culture, Craft, Art, Artists People Science Terms Dictionary (1975), Turk Language Society