Lukacs`ın sanat anlayışı, sanat sosyolojisi açısından bir değerlendirme

Abstract

György Lukacs, 20. Yüzyıl sanat kuramcıları içinde önemli bir yere sahiptir. Lukacs, Gerçekçi sanat anlayışını sistematik olarak sunmuştur. Lukacs'ın gerçekçiliği bir yandan, Antik Yunan'dan bugüne gelen mimetik düşüncenin bir mirasçısı olmasına, öte yandan bir Marksist olarak politikayla sanat arasında bir bağ kurmaya çalışmasına dayanır. Çalışmalarında, ağırlıklı olarak 19. ve 20. yüzyılın gerçekçi romanları üzerinde durur. Ona göre, bu gerçekçi romanlar, yeni ve avant-garde romanlardan daha üst düzeyde bir sanatsal değere sahiptir. Gerçekçi romanların gücü, içinde bulundukları çağın toplumsal çelişkilerini yarattıkları `tip`lerle edebi düzeyde yansıtmalarından gelir. Yenilikçi akım ise boğuntuya yenik düşmüş ve psiko-patolojiye yönelmiştir. Çağın sorunlarıyla mücadele ederken burjuva eleştirel gerçekçiliği ile proleter toplumcu gerçekçilik ittifak halinde olmalıdır. Lukacs'ın Marksizmle ilişkilendirmeye çalıştığı sanat anlayışı Marksist sanat çevrelerinde genel kabul görmemiştir. Brecht her ne kadar onun gibi `toplumcu gerçekçilik` kavramını kullansa da, bu kavrama farklı ve eleştirel bir anlam yüklemiştir. Brecht'in geliştirdiği epik tiyatro anlayışı bir sanatsal devrim niteliğindedir. Lukacs Brecht'in estetik önerilerine kuşkuyla bakar. İkisi arasında 1930'larda süren tartışma, 20. Yüzyıl sanat düşüncesi içinde önemli bir yer tutar. Lukacs ve Brecht arasındaki görüş ayrılığı, bir anlamda sanatın gerçekliğin bir `ayna`sı mı olacağı, yoksa sanatsal praksisin olabildiğince yaratıcı ve kendi içinde devingen olması mı gerektiği sorunları etrafında etrafında düğümlenir. ANAHTAR KELİMELER: Mimesis, Yapıt, Tip, Perspektif, Toplumcu Gerçekçilik, Marksist estetik, Lukacs, Brecht.

An Evaluation In Terms of Sociology of Arts) György Lukacs, has an important place among the 20th century art theorists. He has presented a systematic realist artistic perspective. Lukacs' realism depends on his being a successor of the mimetic thought going back till the Ancient Greek on one hand, his efforts as a Marxist to bind politics and arts on the other. In his studies he mostly focuses on the 19th and 20th century realist novels. According to him, these realist novels have a higher level of artistic value than the `new novel` and the `avant-garde` novels. The power of the realist novels lie in their ability to reflect the social conflicts of their time, through the `types` they create on a literary base. The new novel, on the other hand, has been defeated by the suffocation and is directed towards pscycho-pathology. The bourgeois critical realism and proletarian socialist realism should be in alliance in the struggle against the problems of the age. Lukacs' artistic perspective, that the tries to shape through Marxism, has not been commonly accepted in the artistic circles. Eventhough Brecht, like Lukacs, uses the term `socialist realism` he has looded a different and critical meaning to it. The epic theory perspective. Brecht has brought up can be taken as an artistic revolution. Lukacs looks at Brecht's esthetic proposals with doubt. The discussion between the two taking place in the 1930s, has an important place in the artistic thought of the 20th century. The disparity of views between Lukacs and Brecht, in one sense, is based on the question as to whether arts will be a `mirror` to the reality or artistic praxis should, be as much creative and dynamic in itself as possible. KEY WORDS : Mimesis, work/ piece, type, perspective, socialist realism, Marxist esthetic, Lukacs, Brecht.