Nuruosmaniye Kütüphanesi`ndeki nadir yazma eser kapaklarının tasarımı

Abstract

IV ÖZET XVIII. yy. 'in tam ortasında, Batı tesirli bir üslûpta Sultan I. Mahmud'un emriyle yapımına başlanan Nûruosmaniye Kütüphanesi, istanbul'da Cağaloğlu semtinde Nûruosmaniye Külliyesi içinde yer almaktadır. İlk hizmete açıldığı yıllarda koleksiyonundaki 5031 adet ciltli kitapla Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri içinde en zengin koleksiyona sahip olanıydı. Sultan I. Mahmut'un 1749 yılında temelini attırdığı kütüphane, III. Osman Devri'nde 1756 yılında tamamlanmıştır. İçerisinde XVI, XVII. ve XVIII. yy.'lara ait I. Mahmut ve III. Osman olmak üzere iki sultanın özel koleksiyonlarım kapsamaktadır. Osmanlı Devleti 'nin yazma eserler yönünden zengin kütüphanelerinden biri olan bu yapı; XVIII. yy. mimari Özelliklerini taşımaktadır. İlk açıldığı tarihten itibaren halka açık olarak hizmet vermektedir. Eski İstanbul'un en yoğun ve merkezi yerlerinden birinde bulunan; bugün ise en başta ulaşım açısından sınırlı, ara bir bölgede kalmış olan bu kütüphanedeki eserler genellikle kütüphanenin yapıldığı tarih olan döneme ait koleksiyonlardan oluşmaktadır. Nûruosmaniye Kütüphanesi, Osmanlı cilt sanatında klasik, klasik sonrası ve ruganı ciltleri içeren bir koleksiyona sahiptir. Çalışmalarımız sırasında, kütüphenenin tarihinin yanısıra kütüphane koleksiyonunun içerdiği eserleri tarz, desen ve dönem (yüzyıl) açısından ele aldık, inceledik. Kapak motiflerinde rûmi, hatâyı, edirnekâri, naturalist çiçek demetleri, sarılma rûmiler ve bulutlara sıkça rastladık. Kapaklarda kullanılan deriler genellikle keçi derisi olup; kahverengi, koyu kahverengi, siyah, kırmızı ve mor renklidir. İncelediğimiz eserlerde kapak tasarımı olarak standart bir ölçü gözümüze çarpmamıştır. Yüzyıllara göre incelenen bu eserler gerek kompozisyon ve gerekse dizayn açısından bir bütünlük taşımakta, tasarımlarında birbirlerinden kopma görünmemektedir. Anahtar Kelimeler: Cilt, Geleneksel, Yazma Eser, Nûruosmaniye, Kütüphane

V SUMMARY Nûruosmaniye Library is at the Nûruosmaniye Complex which is in Cağaloğlu, Istanbul. It's construction which has Western Effect has begun by the Sultan I. Mahmut' s order. At the first several years, it was the richest library of the Ottoman Foundation Libraries with the 5031 pieces of bindings. The library's construction has begun in 1749 by Sultan I. Mahmut, but it has been completed in 1756 by Sultan III. Osman. The building which contains with the private collection of the two sultans; I. Mahmut and III. Osman belong to 17th and 18th centuries. It is the richest library of original handwritings in the history of the Ottoman Empire. It has the XVIII.th century's architecture characteristics. From the beginning of its openning; it is serving to comman. The place of the complex is at a central area of the Old Istanbul. But today especially it's communication is limited. The collection of the library belongs to the time of the construction date. Nûruosmaniye Library has a collection of classical, late classical and lacquered bookbindings. At this academical study, we considered and examined the history of library, in addition to the collection of the library according to their style, design and period. We met with rûmi, hatâyi, ediraekâri and bunch of natural flowers at the cover decorations. The cover leathers are morocco. At the cover leathers mostly these colors; brown, dark brown, black, red end violet are chosen. We didn't meet with a standard measurement at the cover designs of the original handwritings. And according to the centuries we didn't meet any separation on composition and style either.