Madalyonlu Uşak halılarında kompozisyon özellikleri

Abstract

IV ÖZET (MADALYONLU UŞAK HALILARINDA KOMPOZİSYON ÖZELLİKLERİ) Uşak Halılarının kronolojik başlangıcı 16. yüzyıla dayanmakta ve özellikle geleneksel kırmıza ve mavi zeminli Madalyonlu Uşak halılar 18.yüzyılın sonlarına kadar dokunmaktaydı. Uşak halılarının özellikle madalyonlu şekilleri Avrupa resmilerinde görülmektedir ve bu halılar belge oluşturmaları açısından önemlidir. Konumuz olan Madalyonlu Uşak halılarının kompozisyon ve motif özelliklerini incelerken, öncelikle konuyu dört gruba ayırarak açıklama gereği duyduk. Birinci grupta Türk hah sanatına genel bakış, ikinci grupta Uşak ve yöresinde halıcılığın gelişmesinin ana noktalarına değindik. Müzelerde ve resimlerde bulunan halıların önem derecesini irdeledik. Üçüncü grupta motif ve kompozisyon özelliğini Madalyonlu Uşak Halılarının Özellikleri ana başlığı altında topladık. Motiflerin kaynağı, kompozisyonları etkileyen üsluplar, üslupları yaratan sanatçılar, aynı devirlerde diğer sanat kollarından eser örnekleri ile desen tekniği, kullanılan malzeme örnek resim ve çizimlerle açıklanmaya çalışıldı. Müzeler ve kütüphanelerde yapılan araştırmalardan sonra Türk ve İslam Eserleri Müzesinde bulunan halılardan 15 tanesi ele alındı. Bu halılar belli örnekleri kapsıyordu, örnek olma açısından çalışmaya katkısı olacağım düşündük. Katalog bilgileri toplandıktan sonra, içlerinden dört tanesinin konunun ana hatlarını kapsadığı düşünülerek, plan çizimleri yapıldı, ölçülere dayanarak gerçek anlamda mercek altına alınarak detaylara inilmeye çalışıldı. Dördüncü bölümde bu örnek halıların resmilerine, açıklamalarına plan ve detay çizimlerine yer verildi Böylece hah sanatının klasik diye adlandırabileceğimiz bir döneminde gelişip, gerek renkleri, gerekse madalyon motifleri ve Ölçüleri ile dikkat çekici halılarından olan Madalyonlu Uşak halıları daha yakından tanıtılmaya çalışıldı. Bu çalışmanın eksikleriyle birlikte, müzelerimizde detaylı araştırmaya hazır bekleyen sanat eserlerimizden örnekler olma açısından yararlı olacağım umarız. İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi koleksiyonunda Madalyonlu Uşak Halılarının tamamı Türk cami ve türbelerinden gelmiş olan eski örnekleri görülebilir. Bu çalışma ile Madalyonlu Uşak Halılarının kompozisyon ve motif özelliklerinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. ^C YÜKSEKÖĞRETİM KWW

Nummary (the characteristics of the composition OF UŞAK MEDDALUON CARPETS) There is a powerful evidence to place the beginning of the Uşak weavings back at least the 16th century and certainly Uşak Medallion Carpets with the traditional red and blue coloration were still being woven by the end of the 18th century if not later. Uşak carpets, especially those in the popular medallion format were represented in European paintings and they constitute $ rick documentation. While examining the composition and patterns of Medallion Usak carpets we considered them within four different groups. In the first group we surveyed Turkish Carpet Art in general In the second group we mentioned about the carpets woven in Usak and surrounding areas and the way they gained their value. We also viewed the grade of importance of the ones in museum collections and in paintings. In the third group winch is The Characteristics of Medallion Usak we focused on patterns and composition. In this group we searched the origins of patterns, the styles that effected the composition, the artists who pioneered the styles, the other artefacts made in the same period, techniques, materials by using photographs and drawings. After completing the research in museum collections and the libraries we choose IS carpets which are in The Museum of Turkish and Islamic Art for We thought they would represent the whole. After collecting the catalogue information of the carpets, we picked up four of them as being the typical sample, than prepared their technical drawings in detail. We intensified on the photographs of the carpets and their plans with detailed drawings. By doing so we hoped to give a hint of help for the other researcher who would like to work on Medallion Usak carpets as the most distinctive samples of the classical period We hope that this research will b£ a help to the future researchers on the carpets which are in the museum collections. The large Uşak Medallion Carpet collection in Istanbul Museum of Turkish and Islamic Arts were collected from the Turkish mosques and tombs, where a few decades ago many early examples could still be seen in situ. With this study it is intended to contribute to the better understanding of the characteristics of the composition and motives öf Uşak Medallion Carpets.