Çağdaş Türk resminde insan figürü

Abstract

57 ÖZET Osmanlı Sarayı'nın kendilerine son derece yabancı olan yağlı boya resmi ile tanışmaları Fatih Sultan Mehmet'in saraya yabancı ressamlar davet etmesi ile olmuştur. 1863 yıllarında Batı karşısında yenilgilere uğrayan Osmanlı İmparatorluğu kendisi için hayati bir öneme sahip olan askerlerini Batı anlayışına göre eğitmeye karar vermiştir. Avrupa'da askerler perspektif ve resim dersleri görmekteydiler. Bir grup askeri öğrenci bu eğitimi yerinde görmek üzere Avrupa'ya yollanırlar. Yurda döndüklerinde iyi bir eğitim almalarına ve yetenekli olmalarına rağmen figür resmi kavramına alışkın olmadıkları için resimlerinde ya küçük figürlere yer vermişler ya da çekingenlikleri fırçalarına yansıdığı için başarılı işler çıkaramamışlardır. Türk resminde insan figürünü resmin ana teması olarak ele alan ilk ressam Osman Hamdi olmuştur. Bir çok Batılı ressamın resimlerinden ayırt edilemeyecek güzellikte figür resimleri ve portreleri vardır. 1882 yılında Sanay i Nefise'yi kurmuş ve Batı anlayışındaki resmin yaygınlaşmasını sağlamıştır. 1914 yılında Avrupa'ya sanat eğitimine yollanan öğrenciler empresyonizmi ülkelerine getirirler. Figüratif resim bu dönemde yaygınlaşırken çıplak teması da Türk Resmine girer. 1929'da ilk sanatçı birliği Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği adı altında kurulur. Bu birliğin sanatçıları Avrupa'daki eğitimleri sırasında dönemin geçerli sanat akımları olan Kübizm ve Konstrüktivizmi ülkelerine getirmişler, figür resminin gelişimini hedef almamışlar, onun yerine Anadolu köy yaşamından kesitler sunmayı tercih etmişlerdir. 1933'de dördüncü sanatçı birliği olan D Grubu kurulur. Fransa'daki eğitimleri sırasında sentetik ve yapısal kübizmi ve konstrüktivizmi benimserler. Fakat bu akımların felsefi çıkış noktalarını ve amaçlarını değil sadece biçimsel ve teknik özelliklerini almışlardır. Bu yüzeysel yaklaşımın sonucunda D Grubu'nun figürleri içi boş yüzeylere dönüşmüşlerdir. II. Dünya Savaşı yıllarında Batı'ya sanat eğitimine gönderilemeyen sanatçılarımız D Grubu etkisindeki sanat eğitimlerinin ardından yurt gezilerine gönderilmişlerdir. Bu gezilerde kendi ülkelerinin gerçekleri ile yüzleşmişler ve bunları resimlerine yansıtmışlardır. Figürün gelişimini hedef almışlar, fakat D Grubu etkisinden bir türlü kurtulamamışlardır.58 1950'lerin politik ve toplumsal olayları ve acı gerçekleri sonucunda bir grup ressamımız toplumsal-gerçekçi olarak adlandırılan resimler yapmışlardır. Bu resimlerde insanı yani figürü birinci planda tutmuşlar ve resimlerine kişisel yorumlarını katmışlardır. 1970'lerle birlikte bu toplumsal-gerçekçi resimler sanatçının kişisel özelliklerini de yansıtmaya başlamış ve eleştirel-gerçekçi resimlere dönüşmüşlerdir. Aynı yıllarda bazı sanatçılar tarafından ajitasyon ve propaganda amaçlı kullanılan figüratif resim en büyük darbeyi bu akımlardan alır. Politik olayların durulması ile bu tarz figüratif resim de ortadan kalkar.

59 SUMMARY The Ottoman Palace first met the european painting when Fatih Sultan Mehmet invited some of the european painters to his Palace for painting. In 1863 the Ottoman Empire which lost all the wars against Europe, decided to educate own officers like an european officer. Lots of military schools established and after that some of the students sent to Europe for a better education about perspective, painting, maths...etc. After they came back they chose to draw small figures or drew not very well because they didn't used to it. Osman Hamdi, first drew a human figure as a main object of a painting in turkish painting. He painted portraits and painting which involves figures as good as an european painter. He established a fine arts academie in 1882 under the name of 'Sanay-i Nefise'. The students of the fine arts academie which sent to Europe for education in 1914 came back with a new trend: Impressionism. They generally drew human figures and drew first nudes of turkish painting. The european impressionists rarely drew human figures, they usually paint landscapes under tha sun light. While turkish impressionists were painting human figures or nudes they invented a special impressionism. First artist groupe founded under the name of 'Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği' in 1929. While they were in Europe for education the most popüler trend was cubism and cunstructivism. When they came back they painted with the visual rules of these trends. They didn't do anything for the developement of the human figure. As a new theme they reflected the anatolian village life. The fourth artist union 'D Grubu' came back with the principles of synthetic and constructive cubism and constructivism. But they didn't get the philosopie of these trends. Because of this the human figures of 'D Grubu' turn into empty surfaces. During the second world war our art students trained by the teachers which were members of D Grubu. After the government sent them to country travels. The artists which recognised the painful lifes of their community began to reflect it with the help of their paintings.60 The D Grubu was effecting the turkish painters until 50's political and social events occures. The artists which were making social-realistic paintings gave the main importance on human figure and reflected their personal interpretations. With 70's social-realistic paintings began to involve the personality of the artists and turned into critical-realistic paintings. By the following years the human figure developed very well. While these developements some painters used their paintings for making agitation and propaganda. The worst developements of those years were these paintings. After the political movements stopped these agit-pro paintings dissapeared immediately.