Kültürlerarası hümanizmanın müzikteki simgesi çağdaş iki oratarya: A. Adnan Saygun`un Yunus Emre ve Michael Tippet`in zamanımızın çocuğu orataryolarının yapı stil ve içerik yönlerinden karşılaştırmalı incelemesi

Abstract

XX. yüzyıl içinde bestelenen oratoryolar içinde, A. Adnan Saygun'un Yunus Emre (1942-43) ve Michael Tippett'in Zamanımızın Çocuğu (1939-41) oratoryoları, hümanist değerleri ön plana çıkaran dramatik gelişimleri nedeniyle özel bir yer tutarlar. II. Dünya Savaşı'nın ortaya çıktığı yıllarda bestelenen bu eserler, savaşm yarattığı korku ve bunalım ortamında, farklı kültürel ve coğrafi ortamlarda yaşayan iki bestecinin, insanlığa özgü ortak bilinç ve duyarlılık çerçevesinde, benzer düşünsel ve ruhsal tepkilere nasıl ulaştıklarını ve birbirlerine yakın bir müziksel davranış ve duyuşta nasıl buluştuklarını göstermektedir. Tezin araştırma yönteminde, her iki oratoryo, tarihsel bağlamı içinde ayrı ayrı ele alınıp oluşum süreçleri ve librettoları incelendi. `Dramatik Süreç` başlığında, içeriğe yönelik ayrıntılı bir çalışma yapılıp, konuyu belirleyen kavramların, müzik dili üzerindeki etkileri araştırıldı. Oratoryoların müzik diline ilişkin genel özellikler, `Müziksel Dil` bölümünde; yabancı müzik kültürlerinden yapılan müziksel alıntılar ve bu alıntıların genel müzik diliyle olan etkileşimleri de `Stilistik Özellikler`de ele alındı. Farklı kültürlere özgü felsefi ve ruhbilimsel kavramlar üzerine kurgulanan bu iki oratoryonun, insanlığa özgü evrensel değerler doğrultusunda oluşturulduğu ve bu olgunun, eserlerdeki dışlaştınlma koşul ve yöntemlerini ne ölçüde belirlediği saptanmaya çalışıldı. ANAHTAR KELİMELER: Gelenek, Tasavvuf, Toplu Bilinçaltı, Pentatonizm, İlâhi, Spiritual, Alıntı, Modalite.

Among the oratorios which were composed in 20th Century Yunus Emre by A.Adnan Saygun (1907-1991) and A Child of Our Time by Michael Tippett (1905-1998) occupies a special position because of their dramatic developments that emphasize humanistic values. These works which were composed during the Second World War, show how the two composers, in the terror and crisis of the war, living in different cultural and geographic environments reached similar intellectual and psychic responses and came together on a musical manner and sensibility so close to each other. In the research method of this thesis both oratorios having been handled separately in historical context, were examined in terms of genesis, and librettos. A detailed study about the content was carried in the chapter titled as `Dramatic Continuity` as well as the effects of the main thematic concepts on the musical language. In `Musical Language` common musical features of these oratorios; in `Stylistic Features` the quotations from the different musical cultures and the interaction of these qualities with the overall musical language were studied. Although having been constructed upon the philosophical and psychological concepts of different cultures, these oratorios were based on universal values common to all humankind and, it has been tried to search that in which ways this phenomena had determined the methods and conditions of unfolding in these works. KEYWORDS: Tradition, Tasavvuf (Islamic Mysticism), Collective Unconsciousness, Pentatonism, İlâhi (Islamic Hymn), Spiritual, Quotation, Modality.